Wie zijn we? Waarom zijn we hier? Hoe moeten we leven? De mens stelt zich die vragen als sinds zijn ontstaan, en soms lijkt het alsof reclame, en de economie ons de antwoorden willen geven:
Wie zijn we?
We zijn radertjes in het systeem van productie en consumptie, de groeiende wereldeconomie.
Waarom zijn we hier?
Om te produceren en consumeren en zo deel te zijn van het consumptiekapitalisme.
Hoe moeten we leven?
Werken om geld te verdienen (en te produceren) en met dat geld consumeren…
Ons leven als mens staat dan ten dienste van de consumptiemaatschappij, en ons bestaan wordt gerechtvaardigd in relatie daartoe… Sorry, ik ben dan liever een alien op deze planeet. Zowiezo als Christen zouden mijn waarden heel verschillend moeten zijn dan die van het consumptiekapitalisme. Er is nergens iets in het christendom dat we moeten produceren of consumeren om het systeem in stand te houden, en dat we onze best moeten doen om zoveel mogelijk aan een ongezond economisch systeem bij te dragen dat de wereld om zeep helpt.
Integendeel! De macht van het geld (in de bijbel gepersonifiëerd als een afgod ‘de Mammon’) is duidelijk niet iets dat ons leven mag beheersen als Christen. Aan de ene kant zijn er aansporingen om te werken voor je brood in de bijbel, aan de andere kant is er de waarschuwing dat geldzucht de wortel van veel kwaad is, en wordt er vooral opgeroepen om te delen, om te zorgen voor ‘weduwen en wezen’. De grote wet ‘bemin God bovenal en je naaste als jezelf’ laat zien waar onze prioriteiten liggen: bij God de Schepper (wiens schepping we dus onder andere ook in ere moeten houden) en bij naastenliefde.
Onze identiteit ligt in onze relatie tot God, al zullen niet-christenen daar geen boodschap aan hebben, en onze relatie tot onze medemens. Het evangelie is sociaal en politiek. Alleen dat benadrukken zoals sommige vrijzinnige liberale theologen doen is geen Christendom meer, maar dat eruit halen zoals sommige conservatieve fundamentalisten doen is evengoed geen echt Christendom meer!
Jacques Ellul zegt ergens dat we de macht van de mammon kunnen verbreken, de macht van het geld kunnen breken door het weg te geven. Vrijgevigheid is altijd een Christelijke waarde geweest. Er is traditioneel iets als de protestantse werk-ethieken die blijkbaar is dat heel hard werken om voor jezelf (en je gezin) te zorgen het ideaal is… Ik ken eerlijk gezegd niet veel van de gedachten erachter, ben ook niet zo vertrouwd met gereformeerde traditie en zo. Maar zoals het op mij overkomt is het dikwijls iets van ‘laat iedereen voor zichzelf werken en voor zichzelf zorgen.’ De bijbel is veel minder individualistisch: Efeze 4:28 Laat wie steelt niet meer stelen, maar eerlijk de kost verdienen door zelf hard te werken om iets weg te kunnen geven aan wie het nodig heeft.
Delen, dat zou de Christelijke houding moeten zijn. En niet willen dan je nodig hebt. Niet begeren wat je buurman heeft, maar tevreden zijn met wat je hebt. Uiteindelijk maakt materialisme niet gelukking, en draait het leven meer om mensen dan om spullen als het gezond is, niet? Waarom zouden we altijd meer nodig moeten hebben?
Doorheen de eeuwen hebben Christenen heel radicale dingen gedaan die tegen elk kapitalistisch beginsel ingingen. Ze begonnen als beschreven in het bijbelboel de handelingen der apostelen als een soort van communistische ‘counterculture’ die niet meedeed met de romeinse maatschappij, waar mensen deelden wat ze hadden en weggaven wie nodig had. Zoals keizer Julianus (361-363 AD) moest toegeven: “De goddeloze Gallileërs [zo noemde hij de Christenen] voeden niet alleen hun eigen armen, maar ook de onze, die door ons niet geholpen worden” (Ep. Sozom. 5:16).
Natuurlijk is dat verwaterd en geinstitutionaliseerd door de jaren (zoals nu ook het geval is bij veel christenen) maar steeds waren er Christenen die terug gingen naar de basis, en die zagen dat Jezus ons opriep om niet mee te doen met de ‘rat race’ maar integendeel, om radicaal anders te zijn dan de wereld. Fransiscus van Assisi zwoor bijvoorbeeld het geld helemaal af. Twee van de grootste belgen waren katholieken die uit zo’n visie totaal tegen alles inging: Pater Damiaan ging naar de melaatsen, en Daens kwam op voor de arme arbeiders van de industrie-tijd, ondanks een vastgeroeste kerk die ver Jezus’ denken vastgeroest was in ongezonde systemen. Iets waar de kerken van vandaag voor moeten oppassen…
Wat kunnen we doen? Geen idee of iedereen geroepen is om iets groots te doen op dit vlak, maar ik weet wel waar we als Christen voor geroepen zijn om niet aan mee te doen: niet meedoen aan het consumptiecircus, niet meedoen aan de rat race. De medemens als prioriteit boven onze ongebreidelde consumptiedrift. Geen slaven zijn van de Mammon.
Zoals Shane Claiborne zegt: als we echt zouden leren om van onze medemens te houden zoals Jezus zegt, zou kapitalisme onmogelijk zijn, en communisme niet nodig…
shalom
Bramc
'blog van Brambonius' 
Plaats een reactie