When the Last Tree Is Cut Down, the Last Fish Eaten, and the Last Stream Poisoned, You Will Realize That You Cannot Eat Money (Indiaans spreekwoord)
Each one lost
is everyone’s loss you see
each one lost is a vital part of you and me
(Bruce Cockburn)
Ik las net een een interessant stukje op low impact man over het nut van stadslandbouw, en de functies daarvan, waarvan ook de economische functie:
Tenslotte bleek ook dat stadslandbouw een ‘politieke functie’ kan hebben. Dit door te produceren buiten het dominante commercieel systeem, door zelf voedsel te telen en te verwerken, door voedselproductie terug uit het kapitalistisch model te halen.
Wat dat laatste betreft had ik toch een meningsverschil met Xavier Gellynck, een landbouwecononoom van de UGent. Hij vond dat een aantal mensen rond te tafel te veel vanuit emoties reageerden en stelde dat ons huidig voedselsysteem toch een erg efficiënt en rationeel systeem is waardoor het lukt onze bevolking ruimschoots te voeden. Toen ik vroeg om uit te leggen wat er rationeel is aan een systeem waar een derde van het voedsel wordt weggegooid, waar bijna een miljard mensen te weinig eten hebben en 1,2 miljard last heeft van obesitas, waar ontbossing en methaanproductie nefaste gevolgen hebben voor het klimaat en waar watervoorraden en bodem onherstelbare schade oplopen door de grootschalige productiemethodes was het antwoord dat het inderdaad logisch en rationeel is vanuit het oogpunt van winstmaximalisatie. En dit is nu eenmaal het leidend principe in onze wereld.
Een eerlijk antwoord in elk geval, wat impliceert dat zolang winstmaximalisatie als rationeel wordt gezien al de rest moet wijken. Ik hoop dus dat de studenten in de zaal begrepen hebben dat het over veel meer gaat dan tomaten kweken in pet-flessen. Het gaat uiteindelijk om het in vraag stellen van een verwoestend voedselsysteem en het lokaal opbouwen van alternatieven. Voedsel kan dus een belangrijke rol spelen in de noodzakelijke transitie. De keuze voor wat je eet is dus meer een meer een politieke daad.
Behoorlijk beangstigend en allesbehalve rationeel vind ik die manier van denken, en een beetje beschamend voor zij die in de neo-verlichtingstraditie ronddartelen dat ze het idee van de rationaliteit op deze manier laten verwateren en ontzenuwen. Rationeel zou zijn om naar alle factoren te kijken en ze allemaal hun belang te geven, en winstbejag, zeker als het maar voor een kleine elite is, als een redelijk lage menselijke drift laten balanceren door en zelfs overschaduwen met meer belangrijke dingen als zorg voor onze gezondheid, het millieu, onze broers en zussen die ergens geboren zijn waar ze het minder goed hebber, etc… De economie is een realiteit, ja, maar zeker niet de enige, en op termijn ook niet de belangrijkste. Dat mensen door het onrecht in onze economische systemen die gebaseerd zijn op winstoptimalisatie sterven, en dat hele ecosystemen kapotgaan laat zien dat het laten primeren van winstoptimalisatie boven alles niet alleen irrationeel is, maar ook suïcidaal, waarbij het spijtig genoeg niet de mensen die wel profiteren van de winst treft, maar vooral andere mensen, niet-menselijke aardlingen en ecosystemen. De realiteit is veel groter dan de economie, en dieren die uitsterven, kinderen die van de honger sterven terwijl er eten wordt weggegooid, zeeëen die opwarmen en verzuren, mensen die lijden aan allerlei welvaartsziekten door de ongezondheid van ons industrieel eten zijn meer reëel dan een ‘idee als geld dat vooral tussen onze oren bestaat.
In de oude tijden waren en barbaren die kinderen offerden aan de Moloch, wat een barbaars en dom idee was, maar niet zo barbaars en dom als een planeet (en heel veel medemensen) opofferen aan een kinderachtig idee als ‘winstoptimalisatie’, op zich een leugenachtig woord, als een paar mensen ergens geldelijke winst mee maken en al de rest verliest is er globaal gezien als we rationeel kijken helemaal GEEN WINST. Eigenlijk is het alleen weer een nieuwe incarnatie van wat Jezus de Mammon noemde…
Om een andere spreuk die van Jezus stamt te reparafraseren: ‘De mens (en de natuur) is er niet voor de economie, de economie is er voor de mens (en de natuur)’. De ‘wetten van de markt’ zoals die door sommigen worden geïnterpreteerd zijn geen ijzeren wetten die gevolgd moeten worden voor alles. De menselijkheid moet voor alles, en de moderne wetenschap en techniek is op een heel gesofistikeerde manier in staat om allerlei natuurwetten te omzeilen, dus waarom zouden we de ‘economische wetten’ als een in steen gegoten wet zien?
Eigenlijk is het helemaal niet grappig, we sturen de planeet naar de haaien (die zelf ook uitsterven) en doen nog of het rationeel is ook. Spijtig dat hiermee heel de basis van het verlichtingsdenken waar ze zich op willen baseren mee wordt ondergraven, want uiteindelijk is het alleen maar het verdedigen van een irrationele traditie. Heel dit valse evangelie van winstoptimalisatie is gewoon een dominante manier van denken in onze cultuur die het status quo en bepaalde mensen die her zelf het meeste uithalen beschermt terwijl de rest van de schepping eronder lijdt en kreunt!
We moeten deze leugen en dit kinderlijk gecentreerd denken ontmaskeren voor het onze planeet kost!
peace
Bram
'blog van Brambonius' 