Onze zuster, moeder Aarde

(Omdat dat katholieke kerk binnenkort bezig is met de Ecokerk-actie ‘de aarde op vakantie’ dacht ik dat ik bij wijze van bijval deze blogpost van op mijn Engelse blog best eens kon vertalen!)

En dan nu iets heel anders, maar daarom niet minder belangrijk, namelijk hoe bekijken en behandelen we onze zuster, Moeder Aarde, als Christenen?

Voor zij die denken dat het gebruiken van een titel als deze geïnspireerd is op vage new-age ideëen en pantheïstische Gaia-verering, je mag nog twee keer raden. Maar in feite citeer ik hier één van de belangrijkste en invloedrijkste Christenen van de laatste 2000 jaar, Fransiscus van Assisi, in zijn bekende zonnelied.

Dit lied/gebed is zo belangrijk dat ik hier de hele tekst geef:

Allerhoogste, almachtige, goede Heer,

van U zijn de lof, de roem, de eer en alle zegen.

U alleen, Allerhoogste, komen zij toe

en geen mens is waardig uw naam te noemen.

Wees geprezen, mijn Heer met al Uw schepselen,

vooral door mijnheer broeder zon,

die de dag is en door wie Gij ons verlicht.

En hij is mooi en straalt met grote pracht;

van U, Allerhoogste, draagt hij het teken.

Wees geprezen, mijn Heer, door zuster maan en de sterren.

Aan de hemel hebt Gij ze gevormd, helder en kostbaar en mooi.

Wees geprezen, mijn Heer, door broeder wind

en door de lucht, bewolkt of helder, en ieder jaargetijde,

door wie Gij het leven van uw schepselen onderhoudt.

Wees geprezen, mijn Heer, door zuster water,

die heel nuttig is en nederig, kostbaar en kuis.

Wees geprezen, mijn Heer, door broeder vuur,

door wie Gij voor ons de nacht verlicht;

en hij is mooi en vrolijk, stoer en sterk.

Wees geprezen, mijn Heer, door onze zuster, moeder aarde,

die ons voedt en leidt,

en allerlei vruchten voortbrengt, bonte bloemen en planten.

Wees geprezen, mijn Heer, door wie omwille van uw liefde

vergiffenis schenken, en ziekte en verdrukking dragen.

Gelukkig wie dat dragen in vrede,

want door U, Allerhoogste, worden zij gekroond.

Wees geprezen, mijn Heer, door onze zuster de lichamelijke dood,

die geen levend mens kan ontvluchten.

Wee hen die in doodzonde sterven;

gelukkig wie zij in uw allerheiligste wil vindt,

want de tweede dood zal hun geen kwaad doen.

Prijs en zegen mijn Heer,

en dank en dien Hem in grote nederigheid.

Over elk vers van het zonnelied kan een hoop gezegd worden, maar ik heb de tijd noch de kennis om daar mee bezig te zijn. Wel kan ik wijzen op de parallellen die er te zien zijn met psalm 148, waarin de natuurelementen en schepselen allerlei worden opgeroepen om God te prijzen. Dit thema vinden we meer in de bijbel, dat niet alleen mensen God aanbidden, maar dat de hele Schepping dat doet. Zoals in ‘laat de bomen van het veld in hun handen klappen’

Als we nu eens teruggaan naar ‘onze zuster, Moeder Aarde’. De aarde en haar ecosystemen maken deel uit van dezelfde Schepping waarvan ook wij een deeltje zijn, vandaar het woord ‘zuster’ dat Fransiscus gebruikt. Maar ze geeft ons ook alles wat we nodig hebben om in leven te blijven, dus kan ze ook als een moeder beschouwd worden. God heeft ons op deze planeet geplaatst en in dit globaal ecosysteem, waar er maar ééntje van is. Als we het vernielen, blijft er voor ons niks over!

Misschien een kleine opmerking: Ik zie Moeder aarde niet als een persoonlijke entiteit, ik gebruik de woorden alleen als metafoor. Maar ook zogenaamd wetenschappelijk materialistisch reductionisme doet de natuur weinig eer aan, en we kunnen zeker een beetje verzet gebruiken tegen dat soort naturalisme! Leven bestaat uit veel meer dan alleen materie en alle dingen die wetenschappelijk wegverklaard kunnen worden , en die manier van denken is een belediging aan het adres van de Opperste Kunstenaar!

Alles in deze Schepping is inderdaad het werk van Gods handen, die toch de Opperste Kunstenaar is. Als ik een kunstwerk zou maken, en iemand zou het vernielen, het helemaal niet respecteren, en uiteindelijk ontmantelen om er meer geld mee te kunnen verdienen, zou dat voor mij heel pijnlijk zijn. Ik denk dat het hetzelfde is met God. Als we opgedragen worden door Jezus in het grote gebod om van God te houden met alles qat we zijn, houdt dat ook in dat we van de Schepper moeten houden. En we kunnen de Schepper niet respecteren als we niet eens respect kunnen opbrengen voor Zijn schepping!

Hoe zit het met onze verantwoordelijkheid die we hebben om ‘de tuin te verzorgen’? Ik denk dat de recente groei van interesse in het concept van creation care onder evangelische Christenen niet onbelangrijk is. We worden soms beïnvloed door afschuwelijke theologiën die de hele Schepping bekijken als wegwerpproduct, vermist heel deze materiële wereld toch maar vernietigd zal worden door God en alle goede gelovigen opgenomen worden naar de hemel. Maar deze ideëen zijn in feite meer een gnostisch dualisme dan bijbels Christendom. Zoals de apostolische geloofsbelijdenis zegt, geloven we in de ‘opstanding van het lichaam’ in een nieuwe hemel en een nieuwe aarde, zoals het boek openbaring het noemt. De hele incarnatie van Jezus bewijst dat de Schepping voor God van heel veel belang is!

Dus is mijn vraag nu: Wat denken jullie over onze zuster, Moeder Aarde? Hoe tonen jullie als Christen respect voor de Opperste Kunstenaar en het werk van Zijn handen?

(En dan heb ik het nog niet eens over al onze broeders en zusters op deze planeet, waarvan Jezus zegt dat we van hen moeten houden als van onszelf. Zetten we ons in voor zij die het minder goed hebben dan ons?)

Shalom

Bram

post-evangelisch???

Nu ik toch bezig ben… Iemand op twitter stelde de vraag naar ‘post-evangelicalisme’. En vermist ik iets aan het schrijven ben dat (moest het ooit afgeraken) een boek zou kunnen worden over dat onderwerp, ga ik eens wat dieper ingaan op dat onderwerp.

Ik weet dat het op zich een stom woord is, en dat sommigen ondertussen wel aan ‘post-itis’ zullen lijden… Maar toch even uitleggen: ‘Post’-evangelisch is zeker niet hetzelfde als ‘ex’-evangelisch. Het verschil tussen beide voorvoegsels is groot. Een ex-vrouw is geen echtgenote meer, maar post-rock is een genre dat, hoewel verschillend van rock, verderbouwt op rockmuziek in een aantal punten. De verbinding tussen post-evangelicalisme en postmodernisme is waarschijnlijk ook we duidelijk. Wat post-modernisme ook is, het bouwt verder op modernisme, en door een aantal consequenties daarvan moet het moderne wereldbeeld wel omvergeworpen worden. Maar dat is een andere discussie. Ik wil alleen maar benadrukken dat het evangelisch Christendom geworteld is in het moderne tijdvak en in verlichtingsdenken, en dat wat ‘postevangelisch Christendom’ ook moge zijn, dat het geworteld is in wat postmoderniteit ook moge zijn…

Of er een scheidingslijn te trekken is tussen ‘post-evangelisch’ en ‘postmodern evangelisch’, is een andere vraag, die gedoemd is uit te komen op zwaar semantische discussies over definities en indelingen, maar die zinloos is vanwege de vaagheid en fluiditeit van het onderwerp… Ik kan me trouwens met beide termen identificeren. (Trouwens, ik zou in de ware, niet-gegijzelde betekenis van de woorden het belangrijker vinden een evangelish, charismatisch, orthodox en katholiek Christen te zijn dan post-modern…) Ik denk ook niet dat het noodzakelijk is een scheiding te maken, en het post-evangelische af te scheuren van de evangelische kerk. Er zijn sinds de reformatie al genoeg schizma’s en scheuringen geweest binnen het Christendom (zo’n 30.000 tegenover 3 in de eerste 1500 jaar!!!) Ook wordt soms het woord ‘post-conservatief evangelisch’ gebruikt. De termen doen er mij niet toe verder, en al vallen ze niet samen, ik ga er geen enkele verdedigen op zich, en ze alleen gebruiken omdat we nu eenmaal woorden nodig hebben om iets aan te duiden als mens…

Wat zijn dan de grote verschillen? Eén van de verschillen is de postmoderne manier van kijken, dat heel anders met waarheid en werkelijkheid omgaat, wat een verschil maakt over hoe theologie, en heel het Christelijk leven, bekeken wordt. Er wordt een grote afstand gedaan invloed van het fundamentalisme, dat de antwoorden van het moderne verlichtingsdenken verwierp, maar zich door de vraagstelling aan te nemen er toch in sloeg om het Christendom in een strak rationelalistische wereldbeeld te perseon. Postmodernen zijn, als de meeste niet-modernen, meer open voor paradox en mysterie, en gaan er niet van uit dat waarheid volledig te vangen is in een systematische theologie bijvoorbeeld.

Ook is er een afwijzen van litteralisme, niet omdat de bijbel verworpen wordt, maar juist omdat het litteralisme de bijbel niet serieus genoeg neemt. En een openheid voor het herbekijken van alle heilige huisjes uit de Christelijke traditie. In sommige hoeken alles, in andere alles wat niet expliciet door de apostolische en/of Niceaanse geloofsbelijdenis wordt beleden. Te weten dus het hoe van de schepping, de aard van hemel en hel, het hoe van de verzoening door het kruis, etc… Daarin wordt niet alleen zelf de bijbel onderzocht, of vanuit de eigen fantasie een nieuwen theorie gemaakt, maar ook teruggekeken naar de grote traditie van het christendom, de hele kerkgeschiedenis en de andere kerken. En die dingen worden niet per se in vraag gesteld om rebels te zijn, maar omdat ze niet stroken met het de God die we in de bijbel door Jezus leren kennen, en die we persoonlijk leren kennen in ons Geestelijk leven.

Een andere kritiek op sommige vormen van de evangelische kerk is de nadruk op vasthouden aan de zekerheidswaarden van de middenklasse.conservative  ‘Family  values’ zijn dikwijls meer cultureel dan bijbels. Ook de Amerikaanse culture wars; waarbij het conservatieve Christendom gekaapt is door de consevatieve politiek, wordt verworpen.  (and rightly so) Jezus is niet voor de kar van eender welk politiek systeem te spanne…

Een ander verschil is in het bekijken van het begrip “kerk”. Dikwijls is er een wantrouwen tegenover en een afwijzen van sterke hierarchie, en een neiging to een meer ‘grass-roots’ flexibele structuur. Experimentatie kan er zijn met allerlei nieuwe vormen van kerk, café-kerk, huiskerk, netwerk-kerk, organische kerk,…

Een andere vorm zweert het kerk-zijn helemaal af, en is ‘Christen zonder kerk’. Persoonlijk geloof ik niet dat zo’n ‘post-church christianity’ zo heel gezond is, maar ik denk dat het het wel een ‘detox’-fase kan zijn voor mensen die uit een ongezonde kerk-omgeving komen.
Bestaat er zoiets als georganiseerd post-evangelisch christendom? Tot op heden niet uitgesproken in Vlaanderen. Een deel is te vinden in de ‘emerging church’, al is dat woord wat op zijn retour en is ze veel uitgebreider dan alleen post-evangelischen. Maar ik heb niet weet van veel emerging churches in belgië eigenlijk. Ook de organische kerken, of simple church-netwerken zijn hier niet zo aanwezig, de meeste huiskerken zijn meer klassiek pinksterachtig of pragmatisch-evangelisch van theologie. Ook New monasticism is in nederdland wel aanwezig, maar hier in Vlaanderen bij mijn weten niet.

Veel postmodern evangelische organisaties zijn er op zich ook nog niet hier. De postmoderne invloed zal er op zich wel zijn, zeker op jongeren. Maar postmoderne en postconservatieve evangelischen gaan daarom niet uit de evangelische beweging uitstappen, al kan het wel frustrerend soms. Het lijkt gewoon een generatiekloof, maar het verschil is groter. We zullen nooit opgroeien om plots modern te zijn, we kunnen alleen volwassen postmodernen worden…

De optie om terug te gaan naar meer traditionele kerken is niet zo logisch voor post-evangelischen hier. In protestantse gebieden gaan een aantal post- en ex-evangelischen terug naar de traditionele kerk, maar de afstand met onze katholieke kerk is groter. Wat niet wegneemt dat er effectief wel mensen zijn die katholiek worden.

Qua voorbeelden van een meer post-evangelisch Christendom: Frank Viola met zijn organische kerk (en redelijk mystieke maar vooral zwaar Christocentrische bijbeluitleg) Shane Claiborne bijvoorbeeld, met zijn heel praktisch Christendom. emerging church-denkers als Brian McLaren zijn natuurlijk post-evangelisch. In de meer postmodern evangelische hoek hebben we Rob Bell, met zijn Nooma-video’s, en Scot McKnight, die zelf Willow Creek bezoekt, of de charismatische new monasticism van de 24-7 prayer boiler rooms (niet verwarren met 24/7 prayer van Mike Bickle) Maar een volledige lijst zou belachelijk lang zijn…

Ik wil niemand bekeren tot eender welke vorm van Christendom. Ik wil alleen dat we trouw zijn aan Jezus, in onze traditie, op onze plaats, in ons wereldbeeld en onze cultuur. Net zoals een zwarte Afrikaan geen Victoriaanse Engelse cultuur moet aannemen pn Christen te worden (zoals sommige zendelingen ooit foutief hebben verkondigd) moeten postmodernen niet modern wordt. Beiden moeten de duistere kanten van hun cultuur, die incompatibel zijn met het volgen van Jezus, inzien en proberen er niet doro beinvloed te worden. Al is dat moeilijk…  Maar het is niet juist dat we postmodernen zouden bekeren tot het modern denken voor ze Christen mogen worden. Nee, we moeten Jezus brengen op een postmodern begrijpelijke manier, en erop vertrouwen dat de Geest zijn werk doet om het Christendom ook in de postmoderniteit zo dicht mogelijk bij Jezus, Weg, Waarheid en Leven te houden…(zie ook Henk Medema hier over)

Maar ik zou liefst alle Christenen samen zien dan ook nog eens een postmodern schizma binnen de evangelische kerk te zien…

shalom

Bram

vineyard, koninkrijkstheologie en bedelingenleer.

eventjes nog wat verder theologiseren…

Als we nog wat verder te gaan op de Koninkrijks-theologie enerzijds; zoals die onder andere in vineyard bekeken wordt, en die gebaseerd is op Jezus’ prediking van het Koninkrijk, en het ‘left behind’ pre-trib rapture eindtijd-gedoe anderzijds dat in sommige kringen nog steeds populair is en waar ik als kind in de pinksterkerk mee opgegroeid ben, dan is er maar 1 conclusie mogelijk: Deze zijn in beginsel volledig onverenigbaar met elkaar.

De bedelingenleer, waarop de pre-trib eindtijdleer gebouwd is, is op zich nog maar een dikke 150 jaar oud, maar wordt door sommige evangelischen en fundamentalisten als de meest logische manier gezien om de bijbel te lezen, om één of andere reden die mij volledig ontgaat.  Ze gaat ervan uit dat God in verschillende tijden (dispensaties of bedelingen) op een andere manier werkt. Een van de conclusies daarbij is dat de woorden van Jezus eigenlijk niet bedoeld zijn voor de Kerk, maar voor de joden, die het toen afgewezen hebben, maar die er wel naar gaan leven in het duizendjarige rijk, wanneer de tijd van de kerk weer gedaan is. De manier waarop hardcore fundamentalisten (zoals Marc Verhoeven) vanuit dat kader dan zeggen dat het onze vader, het gebed dat Jezus zelf ons geleerd heeft, en dat bij mijn weten in echt alle Christelijke tradities een belangrijk gebed is in liturgie en/of persoonlijk gebed is, wel iets is waar we van kunnen leren maar geen gebed voor Christenen is, was trouwens de enige keer op de geschiedenis van mijn blog dat ikzelf het k-woord gebruikt heb (ketterij dus) in de hele geschiedenis van mijn blog… zie ook hier en hier over dispenastionalisme.

(Om maar te zwijgen van de ironie dat de pinksterkerk gevallen is voor een eindtijdleer afkomstig uit een cessationistisch en anti-charismatisch theologisch kader waarbinnen wondertekenen en tongentaal alleen voor de tijd van de apostelen waren)

De theorie van de ‘opname‘ of rapture, als een evenement waarbij alle gelovigen ‘opgenomen’ worden, dat los staat van de Wederkomst van Christus is hier een deel van, of die nu voor de grote verdrukking (pre-tribulatie) of midden in de grote verdrukking (mid-trib) geplaatst wordt. Bij een eventuele post-trib versie vallen beiden terug samen, en zit je op historische pre-mil, zoals ook in de allervroegste kerk geloofd werd door sommigen.

Die pre-mil staat voor pre-millenialisme, dus Jezus die voor het millenium (ook chiliasme of duizendjarig rijk) terugkomt. Er zijn ook Christenen (al uit de tijd van de kerkvaders) die niet geloven in een letterlijk duizendjarig rijk. (a-millenialisme) en in een wederkomst nà een al dan niet symbolisch duizendjarig rijk, dat dan het hoogstepunt van de kerk moet voorstellen (post-mil)

al dit millenium-gedoe op zich is niet zo belangrijk voor een theologie die gebaseerd is op Jezus’ prediking van het Koninkrijk. Als we het over de vineyard-theologie hebben, dan is die meestal a-mil of historische pre-mil. Ik denk dat John Wimber  zelf historisch pre-mil was, maar binnen vineyard is er nooit een nadruk gelegd op hoe het duizendjarig rijk bekeken moest worden. De meer progressieve denkers binnen vineyard, zoals Jason Coker, en de meesten in de emerging church die een koninkrijksvisie hebben zijn a-mil of zelfs post-mil, zoals Brian McLaren in zijn laatste boeken.  (zie ook deze discussie) Maar het duizendjarige rijk op zich is niet het belangrijkste; het Koninkrijk van God hier en nu, als ‘already en not yet’ is de nadruk…

Een punt van kritiek op de bijbellezing van het dispensationalisme is dat soms nogal lukraak teksten uit de context getrokken worden en aan elkaar gekopeld worden (zie ook Hal Lindsey bijvoorbeeld) en dat er eigenlijk, ondanks alle beweringen van wel, helemaal niet letterlijk gelezen wordt, maar heel veel in de teksten ingelezen wordt. Een beetje het idee dat de bijbel een puzzel is waar je mee moet blijven spelen tot je de erin verborgen geheime kennis (gnosis?) gevonden hebt. Maar zo letterlijk vind ik dat echt niet altijd!

Een verder punt van kritiek op het idee van de opname en het eraan gekoppelde eindtijd-denken, is heel dualistische denken dat erachter zit. De materiele wereld is slecht, en gaat vernietigd worden, waarbij de gelovigen gered worden om als zielen naar de hemel te gaan en het materiële achter zich te laten… N.T. Wright heeft dat ooit afgedaan als gnostische nonsens, en hij heeft wel een punt. Het idee dat God de schepping wil herstellen, en van de ‘opstanding des vlezes’ op een vernieuwde aarde is hier ook helemaal niet mee te verenigen.

Laten we naar Jezus kijken, en pogen Hem te volgen.

shalom

Bram

Een nieuw soort van Pinksterkerk (intro)

Deze korte reeks van posts zal gebaseerd zijn op een blogpost van Samuel Lee, een in een nederlandse migrantenkerk actief zijnde Pinkster-predikant. Zijn text is de een paag dagen door de emerging church twitter- en blogosfeer rondgegaan, met veel beamingen van zelfs Brian McLaren (en met die naam in het achterhoofd kwam ik waarschijnlijk op mijn niet zo originele titel…) Maar ook ik –zelf als kind in de pinksterkerk opgegroeid, nu actief binnen vineyard, ook een charismatische kerk- kan me herkennen in veel van wat Sam zegt, en ik ben van mening dat hij een aantal te belangrijke onderwerpen aanhaalt om niet besproken te worden…

Ik richt me hier in dit schrijven tot Christenen, zowel die met een pinkster/charismatische achtergrond als die uit andere kerken die wel interesse hebben in meer leven met de Heilige Geest enerzijds maar die anderzijds ook duidelijk een aantal zwakke punten zien in de pinkster en charismatische bewegingen zoals die nu bestaan. Ik geloof zelf in een ‘genereuze orthodoxie’, waarbij geen enkele kerk kan claimen de om de volledige waarheid van het Christendom in zijn zak te hebben, maar waarbij we allemaal iets van elkaar kunnen leren, en waarbij de verschillende invalshoeken verschillende aspecten meer benadrukken. (en aan de andere kant ook andere blinde vlekken hebben)

Maar om terug te gaan naar het artikel van Samuel Lee: hij probeert in zijn artikel een antwoord te geven op de door andere vanuit zijn kerkrichting gestelde vraag of hij zichzelf nog beschouwt als pinksterchristen. En ondanks het feit dat bepaalde van zijn meningen ingaan tegen bepaalde nu heersende pinksteropvattingen en –praktijken, is zijn antwoord volmondig een  ‘ja’, zij het met soms meer dan één maar…’ Het artikel waarin hij die vraag beantwoordt vat  in mijn ogen heel goed samen wat een aantal van de zwaktes, maar vooral ook de sterke punten zijn van het Pentecostelisme (om de engelse term te vernederlandsen). En zoals ik al eerder zei geloof ik dat Christenen van alle gezindheden kunnen leren van wat de pinksterkerk meebrengt naar de gezamenlijke tafel waaraan alle Christenen samen moeten kunnen zitten.

Dus beginnen we met van de introductie Sam Lee (alle vertalingen zijn van mezelf): “Inderdaad, ik ben pinksterchristen, maar ik geloof met mijn hele hart dat de pinksterbeweiging serieuze reformaties nodig heeft. Ik geloof dat, zoals dat het geval is bij andere religieuze bewegingen, de pinksterkerk zijn eigen eigen blinde vlekken en fouten heeft, maar aan de andere kant schijnt in zijn eigen glorie. Wanneer ik mezelf pinksterchristen noem, bedoel ik niet dat ik bij een religieus systeem, een organisatie of denominatie hoor. Ik geloof in de essentie van Pinksteren, zoals beschreven in het boek handelingen, en ook in mijn eigen leven 18 jaar geleden. En nu komen er een aantal punten ter reflectie”

Die punten, door mijzelf netjes genummers en van titel voorzien, ga ik dus nu in de volgende paar posts verder bespreken en soms aanvullen met ideëen van mezelf, de bijbel of andere Christelijke denkers.

shalom

Bram

ondertussen op mijn engelstalige blogpagina…

Heel wat discussie ondertussen op mijn engelstalige blog. Ik vrees dat ik die posts niet ga vertalen, maar zij die engels lezen zijn misschien geinteresseerd:

Begin dit jaar ben ik binnengevallen in een zij-sprongetje van een discussie tussen de 2 joneses van de emerging church (Andrew en Tony) over huwelijk: ‘the emerging joneses and my anarchist marriage’. Een onderwerp dat ik gisteren verder heb aangeboord in ‘avatar and the core of the christian view on marriage‘ ,mede met inspiratie uit de avatar-film (en een onderwerp waar ik hier ook al over geschreven heb:  sex en huwelijk nul, één, twee.

Verder een paar onderwerpen in dezelfde richting: ‘male Christianity vs mother Teresa‘, over waarom ik het boek dat in het nederlands ‘de ongetemde man‘ heet van John Eldredge op p 19 al neerlegde. En een beschouwing over een Lady gaga- video en mijn eigen beleving van liefde en seksualiteit in ‘post-human broken sexuality vs the beauty in this innocence‘.

veel leesgenot

Bram

‘Raak de gezalfde des Here niet aan!’

‘Raak de gezalfde des Here niet aan!’

Die uitspraak krijg je soms in bepaalde Christelijke kringen te horen wanneer je kritiek hebt op (hun) Christelijke lijders. Een uitdrukking die ik altijd vreemd gevonden heb. En waar ik eigenlijk het ook niet mee eens ben om ze op die manier te gebruiken. Dat wil ik dus eens kort onder de loep leggen.

Waar komt de uitdrukking vandaan? Zoals te vermoeden komt hij ergens uit de bijbel, iets preciezer Uit een verhaaltje in het oude testament, dat te vinden is in 1 Samuel 24. r David, die op vlucht is voor Koning Saul, krijgt opeens de perfecte kans krijgt om zijn belager te doden, als hij zich met zijn mannen achterin een spelonk verstopt heeft waar saul ook binnenkomt. Maar dat weigert hij, omdat hij de gezalfde van de Heer niet wil doden: “De HEER verhoede dat ik mijn koning, Gods gezalfde, iets zou aandoen en mijn hand tegen hem zou opheffen. Hij is immers door de HEER zelf als koning aangewezen”. Samengevat: de uitdrukking komt van David die Weigert om zijn vijand te doden omdat die vijand door God gezalfd is als Koning van Israel…

De relevantie van dit verhaal om het toe te passen op moderne Christelijke leiders lijke me ver te zoeken eerlijk gezegd. De vergelijking tussen de zalving van een oud-israelische koning en die van een pinkster-predinkant (als dat woord ‘zalving’ al gebruikt wordt, wat in die kringen meestal wel het geval is.) bijvoorbeeld lijkt mij op geen enkele manier te vergelijken. En bovendien gaat het hier heel duidelijk om het doden van de vijand. Niet om het uitoefenen van kritiek. Uiteindelijk krijgt Saul, de gezalfde in kwestei ook kritiek van Samuel, en David van Nathan. Wat ze allebei verdiend hadden. Ook een ‘gezalfde’, als je dat woord voor een leider wil gebruiken, is een mens die fouten maakt en dan verantwoording moet afleggen aan anderen. In het geval van de israelische koningen waren dat profeten. In het geval van de brieven van Paulus leggen Christenen vooral verantwoording af aan elkaar. De brieven van het NT die aan kerken geschreven zijn zijn aan de hele kerk geschreven, en niet aan leiders trouwens…

Trouwens, wat betekent het woord ‘gezalfde’, en wat voor relevantie heeft het voor ons? Speciale figuren zoals koningen en profeten werden gezalfd in het oude testament. Maar het woord werd op een andere manier gebruikt ook: uiteindelijk ligt het belang bij dé gezalfde, de Messias in het hebreeuws, waar op gewacht werd en nog steeds wordt door sommige joden. Wij Christenen weten dat die niet gekomen is in de vorm van een politiek en militair leider die van Israel terug een vrij land maakte, maar in de persoon van Jezus, die een heel ander Koninkrijk kwam brengen. Jezus, de profeet, priester en Koning, waarvan alle gezalfden uit het oude testament maar een voorafspiegeling waren. Het woord christus is trouwens niet meer dan een vertaling van ‘messias’ of ‘gezalfde’. dus uiteindelijk wie is de gezalfde des Here waar het om draait? Jezus, de Christus!

Het woord Christen zou volgens sommigen zoiets betekenen als ‘kleine Christus’. Als dat zo is dan zijn we allemaal gezalfden op onze manier. En dan zou ‘raak de gezalfden niet aan’ toegepast eerder zoiets betekenen als dat we onze geloofsgenoten niet mogen doden… (Wat mij evident lijkt en een non-issue zolang we niet discussieren over oorlog tussen twee christelijke landen) Een andere vertaling die ik gehoord heb is dat het woord Christen iets betekent als ‘horend bij Crhistus’. In dat geval horen wij bij de Gezalfde, en is onze bedoeling om naar Christus te wijzen… Die trouwens ook interessante dingen zei over menselijk op zoek zijn naar macht:

“Gij zult u niet rabbi laten noemen; want een is uw Meester en gij zijt allen broeders. En gij zult op aarde niemand uw vader noemen, want een is uw Vader, Hij, die in de hemelen is. Laat u ook geen leidslieden noemen, want een is uw Leidsman, de Christus. Maar wie de grootste onder u is, zal uw dienaar zijn. Al wie zichzelf zal verhogen, zal vernederd worden en al wie zichzelf zal vernederen, zal verhoogd worden” Matt 23:8-12.

Uiteindelijk is er zoiets als het priesterschap van alle gelovigen. We hebben mensen nodig die dingen organiseren, en leiders, en leraars… (vul maar in) Maar de bedoeling is dat die ons helpen om geestelijk volwassen te worden, niet dat ze ons kleinhouden en dat wij gewone gelovigenj dienen om hun imperium in stand te houden of zoiets. We moeten allemaal samen werken en het Koninkrijk openbaar maken! En uiteindelijk is de enige middelaar tussen ons en God niet een mens, maar Jezus!

All praise to Him

shalom

Bram

Een genereuze orthodoxie

Voor de paar mensen hier in Vlaanderen die de titel herkennen, het is inderdaad een nogal letterlijke vertaling van een boektitel van Brian McLaren. Maar die heeft de term zeker niet uitgevonden. Volgens Roger Olsen -ik heb de mens zelf nog niet gelezen, alleen citaten van hem- is die ‘genereuze orthodoxie’ één van de kenmerken van post-conservatieve evangelicals, wat dus de link maakt met de vorige post… ik krijg bijna nooit al mijn gedachten in één post gepropt…

De term is een beetje vreemd op het eerste gezicht. Alleen al het onbepaald lidwoord is niet wat je zou verwachten bij het woord orthodoxie. We denken eerder aan ‘de enige echte ware orthodoxie’, dan aan ‘een ortodoxie’, die dan nog eens ‘genereus’ genoemd wordt. We verwachten van een orthodoxie dat ze een strakke leer vastlegt, en dat ze duidelijk de verschillen met andere tradities weet aan te stippen en uitlicht waar de anderen niet orthodox zouden zijn.

Maar als we teruggaan naar het eerder vernoemde boek, en kijken naar de ondertitel, dan zien we het tegengestelde: “Why I Am a Missional, Evangelical, Post/Protestant, Liberal/Conservative, Mystical/Poetic, Biblical, Charismatic/Contemplative, Fundamentalist/Calvinist, Anabaptist/Anglican, Methodist, Catholic, Green, Incarnational, Depressed-yet-Hopeful, Emergent, Unfinished Christian.” Bijna al die termen duiden op stromingen binnen het Christendom, waarvan vele elkaar enorm tegenspreken. En toch hebben al die tradities (of het beste daaruit) iets gemeen. Het enorm veelvormige gezicht van de Kerk , in stijl, theologie, praxis, etc kan soms verwarren…. Na 2000 jaar groei en evolutie zijn er veel dingen ontstaan die diep geworteld zijn in Gods Koninkrijk, en aan de andere kant zijn er veel menselijke bouwsels op onstaan. Het onkruid en het graan groeien samen op, en we kunnen niet altijd herkennen wat waar verkeerd is.

Maar uiteindelijk mogen we hopen dat elke stroming binnen het christendom toch op één of andere manier geïnspireerd is op christus, of aangeraakt door de Geest, of onstaan uit ontzag voor de Schepper. In veel culturen en contexten hebben mensen op hun manier Jezus gevolgd, geholpen door de Geest. En zelfs al zijn veel van die bewegingen achteraf gevangen in instituties, dode rituelen, of woorden die hun betekenis verloren hadden, dat vonkje waar het mee begon kwam van Hem van wie alles komt dat ‘goed’ genoemd zou kunnen worden…

Maar wijzelf denken zo vaak dat wij zoveel gelijk hebben, en dat anderen zoveel ongelijk hebben. Als kind waren er wel mensen in de pinksterkerk die heel duidelijk bleken te weten dat wij in de enige echte kerk hadden. Alle andere Christenen waren verkeerd, want zij hadden ‘de Geest’ niet… Grappig genoeg kom je dat in elke richting tegen. Mensen die, zich beroepend op de bijbel, op traditie, op autoriteit van wie ze maar kunnen citeren, of om de reden dat ze gewoon denken dat het zo is heel stellig verkondigen dat hun soort van christendom het echte is, en dat de rest in het beste geval misleide stumpers zijn, als het al niet gevaarlijke ketters zijn….

Maar dat is dus de niet-genereuze ‘orthodoxie’. En natuurlijk is het soms belangijk te wijzen op theologiën van andere stromingen waar serieuze problemen in zitten. Maar die hebben we zelf ook, al kunnen we de balk in ons oog niet zien… Dus een beetje nederigheid kan nooit kwaad. De Waarheid is niet iets wat in onze boekjes staat, de Waarheid is te vinden in Jezus zelf…

En de Kerk in al zijn uitingen is Zijn Lichaam, en Hij het hoofd. Althans, dat zou toch zo moeten zijn… Alle verschillende kerken, denominaties en christelijke stromingen zijn maar deeltjes van Zijn Universele katholieke kerk. (let op de kleine letter bij katholiek, ik bedoel hier geen Rooms-Katholieke kerk, dat is zelf maar een ‘filiaaltje’ van de Kerk)

In dat opzicht is deze genereuze orthodoxie niet veel meer dan een update van C.S. Lewis’ Mere Christianity. Dus zo nieuw is het zeker niet. (Het is zeker niet verzonnen door new-age infiltranten die de kerk willen infecteren met een dood relativistisch pluralisme) Het gaat gewoon om herkennen hoe God werkt in alle takken van de Christelijke stamboom. En daarij kunnen we best beseffen dat geen enkele van onze tradities perfect is, en dat elke andere traditie ons wel iets kan leren…

Shalom

Bram

Post-conservatief en post-liberaal Jezus volgen! (2)

(zie deel 1)

De beide woorden uit de vorige post, post-conservatief en post-liberaal (die ik denk ik voor de eerste keer bij Brian McLaren heb gelezen) duiden er misschien wel op dat een evolutie die eigenlijk al ten tijde van de verlichting een tweedeling begon in het Christendom bij sommige mensen terug overbrugd is. Maar daarvoor moeten we terug de geschiedenis in:

De verlichting bracht de wetenschap, gestoeld op een naturalistisch wereldbeeld, en een heel sterk empirisch en rationalistisch kader dat de kerk niet kon negeren (behalve dan de Amish…), en hoe daarop reageren bracht een enorme breuk: sommigen deden alles om dat tegen te gaan (al namen ze wel de spelregels van de discussie over) en anderen gingen zoveel als ze konden mee met de vernieuwing, de verliching en de wetenschap, al moesten ze daarvoor traditie en aloude Christelijke waarden inruilen.

De conservatieve kant ging nog harder vasthouden aan het reformatie-principe van ‘sola scriptura’, en op ongeveer hetzelfde moment dat de pauselijke onfeilbaarheid werd doorgeduwd (einde jaren 1800) werd er door conservatieve protestanten opeens ook veel nadruk gelegd op de onfeilbaarheid van de bijbel. De twintigste eeuw begon met de opkomst van fundamentalisme, wiens 5 fundamenten meer lijken op een reactie tegen de tijdsgeest dan op een echt fundament voor een zinnig Christendom. De nadruk op het evangelie van persoonlijke redding door Jezus’ bloed (en strafvervangingstheologie als enige en volledige uitleg van hoe Jezus redding bracht aan het kruis) was groter dan ooit, en alles wat daarvan afweek werd heel wantrouwend bekeken. Daar waar veel evangelischen in de achttiende nog heel sociaal betrokken waren. -Hoe kan je anders met een invloed als John Wesley, de man die zichzelf een dief beschouwde als hij zou sterven met 10 pond in zijn zakken!!- is dat voor hele groepen conservatieve protestanten  na het fundamentalisme not done.

De liberale kant, hier in onze taal ook dikwijls vrijzinnigheid genoemd (een woord dat in het engels niet los bestaat van liberalisme!), ging door in de andere richting. Alle nieuwe wetenschappelijke inzichten werden omarmd, en alles wat daar niet mee strookte liep gevaar om weg gegooid te worden. En zo werd alles van de bijbel dat niet meer bruikbaar leek eruit gegooid door wie dat niet nodig had, en was het niet meer zinnig en relevant om te geloven in zo’n achterhaalde ideeën als wonderen, of een letterlijke opstanding.

Niet dat er niets overbleef, want vrijzinnigen waren soms veel actiever in het proberen om de wereld van de ondergang te redden, iets wat aan de conservatieve kant soms heel scheef bekeken werd. Want het evangelie ging toch alleen om persoonlijk redding en de wereld zou toch heel binnenkort opbranden…

En zo was Jezus heel grof gezegd in tweëen gekapt (en nu veralgemeen ik heel grof, ik weet het) Aan de ene kant waren er conservatieven die het evangelie van de persoonlijke redding predikten, maar die elke vorm van ‘sociaal evangelie’ of ‘environmentalisme’ voor ketters aanzagen. Aan de andere kant de liberalen, die soms hemel, hel, en Jezus’ opstanding buitengekegeld hadden, maar die toch nog een sterke geworteldheid hadden in de leer van Jezus, en de naastenliefde.

die tweedeling is natuurlijk kunstmatig. Het evangelie bevat en omvat beide aspecten, die verweven moeten zijn. Jezus verzoent ons in Zijn dood en opstanding met God, niet alleen na de dood, maar ook hier en nu, en we kunnen nu leven en Zijn Koninkrijk laten komen, en Zijn wil laten gebeuren op Aarde als in de hemel. Het uiteindelijk doel is het herstellen en verzoenen van de hele schepping met de Schepper, niets minder. Individuele zielen zijn van belang, maar mensen in nood, en de hele schepping ook.

En daarin hebben we mensen als Claiborne en Haw nodig. Met een theologie die Jezus meer dan serieus neemt, een nadruk op Jezus’ kruis en opstanding, een leven in die liefde zonder welke we niets zijn (1 Kor 13) en het Koninkrijk dat manifest wordt onder Zijn kinderen. Orthodoxer christen zijn lijkt me moeilijk, en daarom dat ik (zoals ik in het begin van deel 1 aangaf) zeker nooit het woordje ‘post-orthodox’ zou gebruiken. Misschien lijken Shane en Co (en mensen zoals Brian McLaren) een tikkeltje ‘vrijzinniger’ dan de evangelische beweging (en zeker dan de fundamentalisten, al is de vraag hoe orthodox die zijn), maar aan de andere kant zijn ze zeer Christocentrisch gericht op Jezus, Zijn dood en opstanding, en Zijn Koninkrijk.

Laten we ons daarop richten.

En onszelf bekeren en een ander leven leiden, achter de rabbi aan die geen steen had om Zijn hoofd neer te leggen. Al gaat het soms tegen al onze logica en tradities en wetenschappelijke inzichten in om onze Schepper boven alles lief te hebben en onze naaste als onszelf (inclusief onze vijand)

Ik sta nog nergens daarin, moge Hij me bijstaan met mijn Geest.

En laten we dit alsjeblieft samen doen!!en laat ons samen bidden:

Onze Vader, die in de hemel zijt

Laat Uw naam geheiligd zijn

Laat Uw Koninkrijk komen

En Uw wil gedaan worden op aarde als in de hemel!!

shalom

Bram

Post-conservatief en post-liberaal Jezus volgen! (1)

Zoals ik al eerder zei was ik zeer onder de indruk van het “another world is possible”-symposium met Shane Claiborne en Chris Haw vorige week vrijdag (zie verslag deel 1 en deel 2) Eén van de dingen die mij (positief) opviel, onder andere ook aan de theoretische  uiteenzetting die ze met twee gaven na het avondeten, was dat ze op theologisch vlak zowel post-conservatief als post-liberaal uit de hoek kwamen. Let ook op de woorden die ik gebruik in dit essay: heel bewust niet ‘post-orthodox’ en ‘post-vrijzinnig’, zoals de twee kanten aan beide kanten vaak geframed worden in het nederlands, maar de letterlijke translitteraties van de termen die in het engels gebruikt worden. Waarom zal later wel duidelijk worden.

Post-conservatief is denk ik wel duidelijk voor iedereen die iets van shane Claiborne enerzijds en conservatief christelijk Amerika kent. Zowel op politiek-ideologisch vlak als op religieus vlak zijn ze, uit een drang naar radicaal discipelschap en Jezus volgen, los gekomen niet alleen de amerikaanse middenstandswaarden, maar ook bepaalde types van conservatief-evangelische bijbelinterpretaties.Niet omdat ze de bijbel niet serieus nemen, maar juist omdat ze in de eerste plaats Christus, die we leren kennen in de bijbel, juist wél serieus willen nemen.

Post-liberaal is nog iets anders. Af en toe is het duidelijk dat hun theologie (zoals bij meer ‘emerging church’ theologen bijvoorbeeld) geinformeerd is door bijvoorbeeld de moderne schriftkritiek, die niet uitgaat van een lettelijke dictering van de bijbel, maar dikwijls van ingewikkelde redactieprocessen bij bepaalde bijbelboeken. Chris Haw noemde bijvoorbeeld langs de neus weg de zondvloed een schrijfsel van de Yahwist. Ook de zeer duidelijk naar voor komende nadruk op narratieve theologie, die in veel bredere lagen van de emerging church geprefereerd wordt tegenover een analytische en systematische benadering van de theologie, komt uit een stroming die letterlijk ‘post-liberalisme‘ genoemd wordt. Meer narratief, meer symbolen en metaforisch denken, en een terugkeer naar een meer Hebreeuwse manier van denken na zovele eeuwen westerse theologie die gevormd is door het griekse en romeinse denken…

Duidelijk is trouwens dat niet alle christelijke meer vrijzinnige richtingen per definitie richting atheisme gaan, ook zijn er altijd terug bewegingen te vinden naar een meer orthodox en historisch (zij het daarom niet altijd conservatief) Christendom. Een opvallend voorbeeld is bijvoorbeeld het zoeken naar de ‘historische Jezus’. Dat is begonnen in vrijzinnige schriftkritiek die dikwijls geens spaander van de bijbel heel wilde houden, maar 3 golven  van zoeken naar wie Jezus dan wel was heeft ons in de zogenaamde ‘third quest for the historical Jesus’ bijvoorbeeld NT Wright opgeleverd, de evangelische Bischop van Durham, die niet bepaald liberaal te noemen is.

Het conservatieve ‘slippery slope’ verhaal dat alles wat uit de liberale hoek komt uiteindelijk tot het verloochenen van alles waar het christendom voor staat leidt is dus niet per definitie waar. Ook mensen die onderlegd zijn in bijvoorbeeld de moderne schriftkritiek kunnen vormgeven aan een orthodoxe vorm van Christendom…

Trouwens, ook conservatieve Christenen kunnen terecht komen op een slippery slope die hen wegrolt tot ver buiten de grenzen… Sommige vormen van fundamentalisme zijn niet veel meer dan een reïncarnatie van farrizeïsme. (Wat niet wil zeggen dat er ook onder die noemer echte Christenen zijn natuurlijk) en sommigen willen het Christendom in naam van een soort Amerikaans conservatisme temmen. De bijbel herschrijven om hem minder liberaal te maken, zoals het conservapedia bible project, dat gelukkig niet door veel mensen echt serieus genomen wordt, is daar een goed voorbeeld van.

(wordt vervolgd)

shalom

Bram

gemeenschap en/of kerk…

Eén van de voor mij opvallende dingen die Shane Claiborne vrijdag vertelde was over zijn niew monastieke gemeenschap waarin hij leeft (Ik veronderstel dat dat nog steeds ‘the simple way’ is): Hij vertelde over hoe ze samen leven, samen werken, samen bidden, en samen hun leven delen voor de armen in een huis dat vol is van gastvrijheid. Al behouden ze zich ook voor om sabbat te hebben en de deur niet open te doen als dat niet mogelijk is. Maar dus heel de week leven ze samen in Christelijke gemeenschap. En zondag gaan ze allemaal naar hun eigen kerk. De een naar een pinksterkerk, de andere naar de katholieke mis, of de traditionele protestantse kerk, of een huiskerk… Die manier van Eucumene spreekt me enorm aan. Eigenlijk is elke kerk maar een filiaal van de Kerk met grote K, het Lichaam waarvan Jezus zelf het Hoofd is.

Trouwens, ik weet momenteel zelf niet hoe ik dat kan veranderen in de praktijk, maar elke keer als ik hoor of lees over dat Christelijk gemeenschapleven heb ik het gevoel dat ik iets mis. iets dat misschien wel een hele missende dimensie van het evangelie omvat waar ik geen vat op heb momenteel… Als ik naar de eerste kerk kijk, en ik zie hoe ze alles verkochten en uitdeelden en gewoon het Koninkrijk uitleefden, zodat er geen armen en behoeftigen onder hen waren. Hoe ver van mijn leven en de manier van kerk-zijn die ik ken is dat niet..

Ik moet opeens ook denken aan iets dat Andrew Jones, de rondreizende missioloog me vertelde toen hij hier aan de Schelde kampeerde met zijn gezin. Hij vertelde over een groeiende beweging van Christenen ergens in Indië, waar ze geen zondagsamenkomst hebben. Het gaat om arme mensen, die elkaar door de week zien, en samenkomen in huizen en zo door de week, als de Christenen in Handelingen die elke dag bij mekaar kwamen om te bidden en het brood te delen. Ze hebben zoveel gemeenschap dat ze geen behoefte hebben aan zondagsamenkomsten.

Misschien hebben zij wel het beste deel gekozen.

Heer ontferm U…

shalom

Bram