boekbespreking: Michael Spencer – Mere Churchianity

Titel: Mere Churchianity, finding your way back to Jesus-shaped spirituality
Auteur: Michael Spencer
Uitgeverij: Waterbrook press
Jaar van uitgave: 2010
ISBN: 978-0-307-45917-6
Taal: engels (nederlandse vertaling is op komst)
Quotering (op 5): *****

De begin 2010 veel te jong overleden Michael Spencer is een legende in de wereld van Christelijke blogs: sinds 2000 runde hij de ‘internet monk‘ blog met een zeer interactieve gemeenschap van enkele duizenden lezers, die trouwens nog steeds door een aantal vrienden van hem onderhouden wordt en soms artikelen heeft die zeer de moeite zijn. Begin dit jaar, vlak na het afwerken van zijn eerste en enige boek is Michael redelijk plots aan kanker overleden, wat een groot verlies is, niet alleen voor zijn familie omgeving, maar voor de vele mensen die hij inspireerde doorheen zijn werk op het internet. Maar zijn werk blijft doorleven in zijn schrijven, zowel op het internet als doorheen dit boek.

Een boek dat sommige evangelische Christenen waarschijnlijk heel oncomfortabel gaat doen voelen. De titel ‘mere churchianity’ of ‘onversneden kerkdom’ is een parodie op een boek waarin C.S. Lewis het Christendom uitlegde (‘mere christianity’ of in het nederlands ‘onversneden Christendom’), maar het punt van Spencer is juist dat het ‘kerkdom’ waarin hij opgegroeid is weinig met Jezus te maken heeft, en hij gaat op zoek naar wat hijzelf een ‘Jesus-shaped spirituality’ noemt, en legt daarbij een aantal pijnpunten bloot van de evangelische subcultuuur.

Zo komt het nalopen van allerlei hypes aan bod, de oneerlijkheid en blinde vlekken die Christenen soms hebben, de pretentie van ‘bijbel-gelovend’ te zijn maar eigenlijk alleen een aantal zelf uitgezochte bijbelverzen te kennen en prediken, het prediken van allerlei programma’s maar niet Christus, de vreemde manier waarop Christenen soms omgaan met vriendschappen, en vele andere frustraties die al velen de kerk uit gejaagd hebben.

Michael Spencer zelf wist heel goed waarover hij sprak, hij kende het probleem van alle kante; hij was een predikant, jeugdleider en leraar in de amerikaanse baptistenkerk die soms redelijk fundamentalistisch kan zijn, en begint zijn boek met een ervaring waarvan hij pas dertig jaar later de volledige significantie van begrijpt: Op een dag gaat hij met een ongeinteresseerde jeugd-groep naar een fastfood-restaurant, waar zijn bende het beest uithangt en onder andere een zoutvat molt. Acheraf krijgt hij een brief van de dienster, die een ex-lid was van de kerk waar hij zelf in de leiding zat. In die brief waarschuwt ze Michael dat het soort van Christendom dat hij en zijn jeugdgroep uitdragen haar ervan overtuigt dat Jezus niet bestaat. Auch… Is het soms echt zo dat onze Christelijke subcultuur ver verwijderd is van alles wat Jezus ons kwam brengen?

Werd de brief op dat moment weggelachen, op het moment dat hij zijn boek schrijft is Michael duidelijk onder de indruk van de tragische waarheid waar het atheistisch geworden meisje hem op wijst: Het ‘kerkdom’ zoals hij dat kent uit zijn baptistenkerk, of in het algemeen zelfs in veel fundamentalistische en evangelische kerken, heeft soms heel weinig met Jezus te maken. Maar inplaats van het Christendom te verlaten, en de kerk af te schrijven, gaat hij samen met de lezer met vallen en opstaan op zoek naar Jezus en de kerk.

In de loop van het boek gaat Michael op een kritische manier te werk, en ontmantelt hij een aantal vanzelfsprekendheden van het Christelijk wereldje. Niet om negatief te zijn, maar juist om op zoek te gaan naar waar Jezus wel voor stond, om het goede nieuws van het Koninkrijk van God terug te vinden tussen heel onze evangelische drukte, en om de ware betekenis van het woord ‘kerk’ terug te vinden.

Een kritisch boek dus, maar een belangrijk boek dat iedereen (die in leiding zit) in de evangelische kerk eens zou gelezen moeten hebben. Een boek dat ons inzicht geeft waarom zoveel mensen afknappen op de kerk, of zelfs hun geloof verliezen, maar ook een boek dat ons terug wil brengen naar de kern van het Christelijk

Als ik het goed heb is men trouwens bezig met het boek naar het nederlands te vertalen.

shalom

Bram

post-evangelisch???

Nu ik toch bezig ben… Iemand op twitter stelde de vraag naar ‘post-evangelicalisme’. En vermist ik iets aan het schrijven ben dat (moest het ooit afgeraken) een boek zou kunnen worden over dat onderwerp, ga ik eens wat dieper ingaan op dat onderwerp.

Ik weet dat het op zich een stom woord is, en dat sommigen ondertussen wel aan ‘post-itis’ zullen lijden… Maar toch even uitleggen: ‘Post’-evangelisch is zeker niet hetzelfde als ‘ex’-evangelisch. Het verschil tussen beide voorvoegsels is groot. Een ex-vrouw is geen echtgenote meer, maar post-rock is een genre dat, hoewel verschillend van rock, verderbouwt op rockmuziek in een aantal punten. De verbinding tussen post-evangelicalisme en postmodernisme is waarschijnlijk ook we duidelijk. Wat post-modernisme ook is, het bouwt verder op modernisme, en door een aantal consequenties daarvan moet het moderne wereldbeeld wel omvergeworpen worden. Maar dat is een andere discussie. Ik wil alleen maar benadrukken dat het evangelisch Christendom geworteld is in het moderne tijdvak en in verlichtingsdenken, en dat wat ‘postevangelisch Christendom’ ook moge zijn, dat het geworteld is in wat postmoderniteit ook moge zijn…

Of er een scheidingslijn te trekken is tussen ‘post-evangelisch’ en ‘postmodern evangelisch’, is een andere vraag, die gedoemd is uit te komen op zwaar semantische discussies over definities en indelingen, maar die zinloos is vanwege de vaagheid en fluiditeit van het onderwerp… Ik kan me trouwens met beide termen identificeren. (Trouwens, ik zou in de ware, niet-gegijzelde betekenis van de woorden het belangrijker vinden een evangelish, charismatisch, orthodox en katholiek Christen te zijn dan post-modern…) Ik denk ook niet dat het noodzakelijk is een scheiding te maken, en het post-evangelische af te scheuren van de evangelische kerk. Er zijn sinds de reformatie al genoeg schizma’s en scheuringen geweest binnen het Christendom (zo’n 30.000 tegenover 3 in de eerste 1500 jaar!!!) Ook wordt soms het woord ‘post-conservatief evangelisch’ gebruikt. De termen doen er mij niet toe verder, en al vallen ze niet samen, ik ga er geen enkele verdedigen op zich, en ze alleen gebruiken omdat we nu eenmaal woorden nodig hebben om iets aan te duiden als mens…

Wat zijn dan de grote verschillen? Eén van de verschillen is de postmoderne manier van kijken, dat heel anders met waarheid en werkelijkheid omgaat, wat een verschil maakt over hoe theologie, en heel het Christelijk leven, bekeken wordt. Er wordt een grote afstand gedaan invloed van het fundamentalisme, dat de antwoorden van het moderne verlichtingsdenken verwierp, maar zich door de vraagstelling aan te nemen er toch in sloeg om het Christendom in een strak rationelalistische wereldbeeld te perseon. Postmodernen zijn, als de meeste niet-modernen, meer open voor paradox en mysterie, en gaan er niet van uit dat waarheid volledig te vangen is in een systematische theologie bijvoorbeeld.

Ook is er een afwijzen van litteralisme, niet omdat de bijbel verworpen wordt, maar juist omdat het litteralisme de bijbel niet serieus genoeg neemt. En een openheid voor het herbekijken van alle heilige huisjes uit de Christelijke traditie. In sommige hoeken alles, in andere alles wat niet expliciet door de apostolische en/of Niceaanse geloofsbelijdenis wordt beleden. Te weten dus het hoe van de schepping, de aard van hemel en hel, het hoe van de verzoening door het kruis, etc… Daarin wordt niet alleen zelf de bijbel onderzocht, of vanuit de eigen fantasie een nieuwen theorie gemaakt, maar ook teruggekeken naar de grote traditie van het christendom, de hele kerkgeschiedenis en de andere kerken. En die dingen worden niet per se in vraag gesteld om rebels te zijn, maar omdat ze niet stroken met het de God die we in de bijbel door Jezus leren kennen, en die we persoonlijk leren kennen in ons Geestelijk leven.

Een andere kritiek op sommige vormen van de evangelische kerk is de nadruk op vasthouden aan de zekerheidswaarden van de middenklasse.conservative  ‘Family  values’ zijn dikwijls meer cultureel dan bijbels. Ook de Amerikaanse culture wars; waarbij het conservatieve Christendom gekaapt is door de consevatieve politiek, wordt verworpen.  (and rightly so) Jezus is niet voor de kar van eender welk politiek systeem te spanne…

Een ander verschil is in het bekijken van het begrip “kerk”. Dikwijls is er een wantrouwen tegenover en een afwijzen van sterke hierarchie, en een neiging to een meer ‘grass-roots’ flexibele structuur. Experimentatie kan er zijn met allerlei nieuwe vormen van kerk, café-kerk, huiskerk, netwerk-kerk, organische kerk,…

Een andere vorm zweert het kerk-zijn helemaal af, en is ‘Christen zonder kerk’. Persoonlijk geloof ik niet dat zo’n ‘post-church christianity’ zo heel gezond is, maar ik denk dat het het wel een ‘detox’-fase kan zijn voor mensen die uit een ongezonde kerk-omgeving komen.
Bestaat er zoiets als georganiseerd post-evangelisch christendom? Tot op heden niet uitgesproken in Vlaanderen. Een deel is te vinden in de ‘emerging church’, al is dat woord wat op zijn retour en is ze veel uitgebreider dan alleen post-evangelischen. Maar ik heb niet weet van veel emerging churches in belgië eigenlijk. Ook de organische kerken, of simple church-netwerken zijn hier niet zo aanwezig, de meeste huiskerken zijn meer klassiek pinksterachtig of pragmatisch-evangelisch van theologie. Ook New monasticism is in nederdland wel aanwezig, maar hier in Vlaanderen bij mijn weten niet.

Veel postmodern evangelische organisaties zijn er op zich ook nog niet hier. De postmoderne invloed zal er op zich wel zijn, zeker op jongeren. Maar postmoderne en postconservatieve evangelischen gaan daarom niet uit de evangelische beweging uitstappen, al kan het wel frustrerend soms. Het lijkt gewoon een generatiekloof, maar het verschil is groter. We zullen nooit opgroeien om plots modern te zijn, we kunnen alleen volwassen postmodernen worden…

De optie om terug te gaan naar meer traditionele kerken is niet zo logisch voor post-evangelischen hier. In protestantse gebieden gaan een aantal post- en ex-evangelischen terug naar de traditionele kerk, maar de afstand met onze katholieke kerk is groter. Wat niet wegneemt dat er effectief wel mensen zijn die katholiek worden.

Qua voorbeelden van een meer post-evangelisch Christendom: Frank Viola met zijn organische kerk (en redelijk mystieke maar vooral zwaar Christocentrische bijbeluitleg) Shane Claiborne bijvoorbeeld, met zijn heel praktisch Christendom. emerging church-denkers als Brian McLaren zijn natuurlijk post-evangelisch. In de meer postmodern evangelische hoek hebben we Rob Bell, met zijn Nooma-video’s, en Scot McKnight, die zelf Willow Creek bezoekt, of de charismatische new monasticism van de 24-7 prayer boiler rooms (niet verwarren met 24/7 prayer van Mike Bickle) Maar een volledige lijst zou belachelijk lang zijn…

Ik wil niemand bekeren tot eender welke vorm van Christendom. Ik wil alleen dat we trouw zijn aan Jezus, in onze traditie, op onze plaats, in ons wereldbeeld en onze cultuur. Net zoals een zwarte Afrikaan geen Victoriaanse Engelse cultuur moet aannemen pn Christen te worden (zoals sommige zendelingen ooit foutief hebben verkondigd) moeten postmodernen niet modern wordt. Beiden moeten de duistere kanten van hun cultuur, die incompatibel zijn met het volgen van Jezus, inzien en proberen er niet doro beinvloed te worden. Al is dat moeilijk…  Maar het is niet juist dat we postmodernen zouden bekeren tot het modern denken voor ze Christen mogen worden. Nee, we moeten Jezus brengen op een postmodern begrijpelijke manier, en erop vertrouwen dat de Geest zijn werk doet om het Christendom ook in de postmoderniteit zo dicht mogelijk bij Jezus, Weg, Waarheid en Leven te houden…(zie ook Henk Medema hier over)

Maar ik zou liefst alle Christenen samen zien dan ook nog eens een postmodern schizma binnen de evangelische kerk te zien…

shalom

Bram

vineyard, koninkrijkstheologie en bedelingenleer.

eventjes nog wat verder theologiseren…

Als we nog wat verder te gaan op de Koninkrijks-theologie enerzijds; zoals die onder andere in vineyard bekeken wordt, en die gebaseerd is op Jezus’ prediking van het Koninkrijk, en het ‘left behind’ pre-trib rapture eindtijd-gedoe anderzijds dat in sommige kringen nog steeds populair is en waar ik als kind in de pinksterkerk mee opgegroeid ben, dan is er maar 1 conclusie mogelijk: Deze zijn in beginsel volledig onverenigbaar met elkaar.

De bedelingenleer, waarop de pre-trib eindtijdleer gebouwd is, is op zich nog maar een dikke 150 jaar oud, maar wordt door sommige evangelischen en fundamentalisten als de meest logische manier gezien om de bijbel te lezen, om één of andere reden die mij volledig ontgaat.  Ze gaat ervan uit dat God in verschillende tijden (dispensaties of bedelingen) op een andere manier werkt. Een van de conclusies daarbij is dat de woorden van Jezus eigenlijk niet bedoeld zijn voor de Kerk, maar voor de joden, die het toen afgewezen hebben, maar die er wel naar gaan leven in het duizendjarige rijk, wanneer de tijd van de kerk weer gedaan is. De manier waarop hardcore fundamentalisten (zoals Marc Verhoeven) vanuit dat kader dan zeggen dat het onze vader, het gebed dat Jezus zelf ons geleerd heeft, en dat bij mijn weten in echt alle Christelijke tradities een belangrijk gebed is in liturgie en/of persoonlijk gebed is, wel iets is waar we van kunnen leren maar geen gebed voor Christenen is, was trouwens de enige keer op de geschiedenis van mijn blog dat ikzelf het k-woord gebruikt heb (ketterij dus) in de hele geschiedenis van mijn blog… zie ook hier en hier over dispenastionalisme.

(Om maar te zwijgen van de ironie dat de pinksterkerk gevallen is voor een eindtijdleer afkomstig uit een cessationistisch en anti-charismatisch theologisch kader waarbinnen wondertekenen en tongentaal alleen voor de tijd van de apostelen waren)

De theorie van de ‘opname‘ of rapture, als een evenement waarbij alle gelovigen ‘opgenomen’ worden, dat los staat van de Wederkomst van Christus is hier een deel van, of die nu voor de grote verdrukking (pre-tribulatie) of midden in de grote verdrukking (mid-trib) geplaatst wordt. Bij een eventuele post-trib versie vallen beiden terug samen, en zit je op historische pre-mil, zoals ook in de allervroegste kerk geloofd werd door sommigen.

Die pre-mil staat voor pre-millenialisme, dus Jezus die voor het millenium (ook chiliasme of duizendjarig rijk) terugkomt. Er zijn ook Christenen (al uit de tijd van de kerkvaders) die niet geloven in een letterlijk duizendjarig rijk. (a-millenialisme) en in een wederkomst nà een al dan niet symbolisch duizendjarig rijk, dat dan het hoogstepunt van de kerk moet voorstellen (post-mil)

al dit millenium-gedoe op zich is niet zo belangrijk voor een theologie die gebaseerd is op Jezus’ prediking van het Koninkrijk. Als we het over de vineyard-theologie hebben, dan is die meestal a-mil of historische pre-mil. Ik denk dat John Wimber  zelf historisch pre-mil was, maar binnen vineyard is er nooit een nadruk gelegd op hoe het duizendjarig rijk bekeken moest worden. De meer progressieve denkers binnen vineyard, zoals Jason Coker, en de meesten in de emerging church die een koninkrijksvisie hebben zijn a-mil of zelfs post-mil, zoals Brian McLaren in zijn laatste boeken.  (zie ook deze discussie) Maar het duizendjarige rijk op zich is niet het belangrijkste; het Koninkrijk van God hier en nu, als ‘already en not yet’ is de nadruk…

Een punt van kritiek op de bijbellezing van het dispensationalisme is dat soms nogal lukraak teksten uit de context getrokken worden en aan elkaar gekopeld worden (zie ook Hal Lindsey bijvoorbeeld) en dat er eigenlijk, ondanks alle beweringen van wel, helemaal niet letterlijk gelezen wordt, maar heel veel in de teksten ingelezen wordt. Een beetje het idee dat de bijbel een puzzel is waar je mee moet blijven spelen tot je de erin verborgen geheime kennis (gnosis?) gevonden hebt. Maar zo letterlijk vind ik dat echt niet altijd!

Een verder punt van kritiek op het idee van de opname en het eraan gekoppelde eindtijd-denken, is heel dualistische denken dat erachter zit. De materiele wereld is slecht, en gaat vernietigd worden, waarbij de gelovigen gered worden om als zielen naar de hemel te gaan en het materiële achter zich te laten… N.T. Wright heeft dat ooit afgedaan als gnostische nonsens, en hij heeft wel een punt. Het idee dat God de schepping wil herstellen, en van de ‘opstanding des vlezes’ op een vernieuwde aarde is hier ook helemaal niet mee te verenigen.

Laten we naar Jezus kijken, en pogen Hem te volgen.

shalom

Bram