De gevaarlijke irrationaliteit van ‘winstoptimalisatie eerst’.

When the Last Tree Is Cut Down, the Last Fish Eaten, and the Last Stream Poisoned, You Will Realize That You Cannot Eat Money (Indiaans spreekwoord)

Each one lost
is everyone’s loss you see
each one lost is a vital part of you and me
(Bruce Cockburn)

Ik las net een een interessant stukje op low impact man over het nut van stadslandbouw, en de  functies daarvan, waarvan ook de economische functie:

Tenslotte bleek ook dat stadslandbouw een ‘politieke functie’ kan hebben. Dit door te produceren buiten het dominante commercieel systeem, door zelf voedsel te telen en te verwerken, door voedselproductie terug uit het kapitalistisch model te halen.

Wat dat laatste betreft had ik toch een meningsverschil met Xavier Gellynck, een landbouwecononoom van de UGent. Hij vond dat een aantal mensen rond te tafel te veel vanuit emoties reageerden en stelde dat ons huidig voedselsysteem toch een erg efficiënt en rationeel systeem is waardoor het lukt onze bevolking ruimschoots te voeden. Toen ik vroeg om uit te leggen wat er rationeel is aan een systeem waar een derde van het voedsel wordt weggegooid, waar bijna een miljard mensen te weinig eten hebben en 1,2 miljard last heeft van obesitas, waar ontbossing en methaanproductie nefaste gevolgen hebben voor het klimaat en waar watervoorraden en bodem onherstelbare schade oplopen door de grootschalige productiemethodes was het antwoord dat het inderdaad logisch en rationeel is vanuit het oogpunt van winstmaximalisatie. En dit is nu eenmaal het leidend principe in onze wereld.

Een eerlijk antwoord in elk geval, wat impliceert dat zolang winstmaximalisatie als rationeel wordt gezien al de rest moet wijken. Ik hoop dus dat de studenten in de zaal begrepen hebben dat het over veel meer gaat dan tomaten kweken in pet-flessen. Het gaat uiteindelijk om het in vraag stellen van een verwoestend voedselsysteem en het lokaal opbouwen van alternatieven. Voedsel kan dus een belangrijke rol spelen in de noodzakelijke transitie. De keuze voor wat je eet is dus meer een meer een politieke daad.

Behoorlijk beangstigend en allesbehalve rationeel vind ik die manier van denken, en een beetje beschamend voor zij die in de neo-verlichtingstraditie ronddartelen dat ze het idee van de rationaliteit op deze manier laten verwateren en ontzenuwen.  Rationeel zou zijn om naar alle factoren te kijken en ze allemaal hun belang te geven, en winstbejag, zeker als het maar voor een kleine elite is, als een redelijk lage menselijke drift laten balanceren door en zelfs overschaduwen met meer belangrijke dingen als zorg voor onze gezondheid, het millieu, onze broers en zussen die ergens geboren zijn waar ze het minder goed hebber, etc…  De economie is een realiteit, ja, maar zeker niet de enige, en op termijn ook niet de belangrijkste.  Dat mensen door het onrecht in onze economische systemen die gebaseerd zijn op winstoptimalisatie sterven, en dat hele ecosystemen kapotgaan laat zien dat het laten primeren van winstoptimalisatie boven alles niet alleen irrationeel is, maar ook suïcidaal, waarbij het spijtig genoeg  niet de mensen die wel profiteren van de winst treft, maar vooral andere mensen, niet-menselijke aardlingen en ecosystemen. De realiteit is veel groter dan de economie, en dieren die uitsterven, kinderen die van de honger sterven terwijl er eten wordt weggegooid, zeeëen die opwarmen en verzuren, mensen die lijden aan allerlei welvaartsziekten door de ongezondheid van ons industrieel eten zijn meer reëel dan een ‘idee als geld dat vooral tussen onze oren bestaat.

In de oude tijden waren en barbaren die kinderen offerden aan de Moloch, wat een barbaars en dom idee was, maar niet zo barbaars en dom als een planeet (en heel veel medemensen) opofferen aan een kinderachtig idee als ‘winstoptimalisatie’, op zich een leugenachtig woord, als een paar mensen ergens geldelijke winst mee maken en al de rest verliest is er globaal gezien als we rationeel kijken helemaal GEEN WINST. Eigenlijk is het alleen weer een nieuwe incarnatie van wat Jezus de Mammon noemde…

Om een andere spreuk die van Jezus stamt te reparafraseren: ‘De mens (en de natuur)  is er niet voor de economie, de economie is er voor de mens (en de natuur)’. De ‘wetten van de markt’ zoals die door sommigen worden geïnterpreteerd zijn geen ijzeren wetten die gevolgd moeten worden voor alles. De menselijkheid moet voor alles, en de moderne wetenschap en techniek is op een heel gesofistikeerde manier in staat om allerlei natuurwetten te omzeilen, dus waarom zouden we de ‘economische wetten’ als een in steen gegoten wet zien?

Eigenlijk is het helemaal niet grappig, we sturen de planeet naar de haaien (die zelf ook uitsterven) en doen nog of het rationeel is ook. Spijtig dat hiermee heel de basis van het verlichtingsdenken waar ze zich op willen baseren mee wordt ondergraven, want uiteindelijk is het alleen maar het verdedigen van een irrationele traditie. Heel dit valse evangelie van winstoptimalisatie is gewoon een dominante manier van denken in onze cultuur die het status quo en bepaalde mensen die her zelf het meeste uithalen beschermt terwijl de rest van de schepping eronder lijdt en kreunt!

We moeten deze leugen en dit kinderlijk gecentreerd denken ontmaskeren voor het onze planeet kost!

peace

Bram

Het grote on-nut van woorden ‘conservatief’, ‘liberaal’ en ‘progressief’

 

Mensen houden van een simpele begrijpelijke wereld, en hebben daarom de neiging om de wereld in eenvoudige categorieën te verdelen, liefst dan ook nog onproductief polariserend in maar twee zwart-wit categoriëen blijkbaar. Dat de werkelijkheid daarmee geweld aangedaan wordt, en dat je op die manier een heel geforceerd wereldbeeld opbouwt blijkt daarbij blijkbaar niet op te vallen of geen probleem te zijn.

De Engelstalige dichotomie bijvoorbeeld tussen ‘liberal’ en ‘conservative’ heeft voor mij weinig nut, integendeel. Ten eerste wordt ze dikwijls gebruikt als een vals dillema: er zijn veel meer mogelijkheden dan deze twee, en alles zwartwit in twee hokjes proppen is als de kleurrijke werkelijkheid op een kleuren-TV proberen te vangen: gevaarlijk reductionistisch… Op zich is er een heel spectrum in meerdere dimensies… Een wereldbeeld dat strak aan één van deze twee kanten zit zal heel zeker een vals ‘wij-tegen-zij’ gevoel geven zonder begrip voor de ander…

Bovendien zijn de gegeven woorden helemaal geen echte tegengestelden van elkaar: ‘liberal’ heeft uiteindelijk maar te maken met een denkstroming die zijn wortels heeft in het moderne denken, en ‘conservative’ is een appellering aan de traditie die behouden moet worden. Wat ironisch gezien in Amerikaanse context een soort van ouderwets modernistisch liberalisme is, om maar aan te tonen hoe bizar we eigenlijk bezig zijn als mensen soms… Maar wat conservatief is zal enorm verschillen alnaargelang de context en respetcievelijke traditie dus: voor een Vlaming zal conservatief iets anders zijn dan voor een Amerikaan, of een Japanner, of een Inuit, of een Piraha…

‘Liberaal’ is trouwens ook niet helemaal hetzelfde als ‘progressief’, wat het meer logische tegengestelde is van ‘conservatief’ dat evengoed gebruikt wordt. Maar dat woord is evengoed problematisch, omdat het evengoed gepositioneerd is tegenover een gegeven traditie, die al naar gelang de context geheel verschillend zal zijn. Geen enkele denkrichting zal ooit trouwens ooit helemaal progressief zijn of conservatief, maar het ene willen behouden (op verschillende mogelijke manieren die mekaar uitsluiten) en dus ‘conservatief’ zijn op dat vlak, en het andere willen veranderen (ook week op heel uiteenlopende manieren) en dus zogezegd ‘progressief’ zijn hier.

(Links er recht zijn gelijklopend onbehulpzame termen trouwens, maar laten we het daar even niet over hebben…)

Maar er is meer, en dat hebben wij als kinderen van de moderniteit niet door, omdat het een manier van denken is die ons omgeeft als het water de vis. De connotatie is voor veel mensen dat ‘vooruitgang’ iets ontegensprekelijk positiefs is. Dat is een puur modern idee, dat bij mensen van andere tijden of culturen helemaal niet aanwezig hoeft te zijn*, en dat ikzelf ook volledig in twijfel durf te trekken en de vuilbak in kieperen. En daarvoor hoef je niet naar de eerder genoemde Piraha te gaan, in de middeleeuwen bijvoorbeeld was er hier ook het tegenovergestelde idee, dat wat ouder was beter zou zijn dan wat nieuwer is. Het woord ‘primitief’ bijvoorbeeld had in oudere tijden geen negatieve blijklank (eerder het tegenovergestelde, de ‘primitieve’ kerk werd geacht zuiverder te zijn dan de latere kerk bijvoorbeeld), in Beowulf komt het idee voor dat een oud zwaard waarschijnlijk beter is dan een nieuw.

(Misschien dat er mensen aan de conservatieve kant zijn die ‘terug naar toen’ als het ideaal zien. Dat is natuurlijk even contraproductief en zinloos)

Vooruitgaan in tijd betekent gewoon verandering en evolutie, en dat is neutraal. Of beter, die verandering kan zowel positief als negatief zijn. Het gebruik van het woord ‘progressief’ als ‘het wordt beter’ vind ik daarom problematisch. Het doet me denken aan het naief modern vooruitgangsoptimisme van de verlichting. Dit moderne vooruitgangsdenken heeft trouwens ironische gezien zijn theologische wortels in het Joods-christelijk eschatologisch denken, dat zeer sterk teleologisch van aard is… Alleen is het ergens in de loop van de evolutie van het Westerse moderne denken (tussen Hegel en Marx?) van zijn religieuze roots ontdaan. Maar dat neemt niet weg dat dit soort van vooruitgangsdenken niet anders dan teleologisch (naar een doel toewerkend) gezien kan worden.

Laten we dus stoppen met deze polarisatie, please. We maken het moeilijk om echt de dingen achter te laten die we achter moeten laten en tegelijkertijd terug te gaan naar de juiste weg waar we ooit verkeerd gegaan zijn anderzijds als we blijven in twee kanten denken.

Nu, als we kijken of de woorden op mezelf van toepassing zijn kan ik elke keer ja en nee zeggen. Ik ben een door modernisme beinvloedde Westerling, dus ik zal zeker een aantal liberale denkbeelden hebben. Uitgesproken theologisch liberalisme kan ik niks mee, maar waarschijnlijk zal ik zoals alle moderne gelovigen (ook de heel conservatieve) invloeden hebben van liberalisme -positief of negatief- die ik niet zie zelf… Conservatief als behoudingsgezind tegenover mijn traditie ben ik in ruime zin zeker, tegenover de grote Christelijke traditie, maar niet tegenover een specifieke traditie. Progressief in de zin dat bepaalde dingen moeten veranderen, maar juist daarin vind ik de termen helemaal zinloos: bescherming van het millieu en de hele schepping vind ik bijvoorbeeld belangrijk, en als er enige logica in de wereld zou zijn zou dat een ‘conservatief’ idee zijn (hoe behoudensgezind kan je zijn?) maar nee, het schijnt progressief te zijn… (En dat terwijl ik het grotendeels meegekregen heb van mijn leraars katholieke godsdienst in de lagere en middelbare school…)

peace

Bram

Die ouderwetse Linkse rakkers van een kerkvaders toch…

Ik weet dat onze Westerse ‘links’ en ‘rechts’ dichotomie op politiek vlak weinig behulpzaam is, maar omdat mensen er nu eenmaal gebruik van maken wil ik even doen alsof ze inderdaad bruikbaar is…

Om één of andere reden worden Christenen dikwijls geassocieerd met ‘rechtse’ politiek. Wat in de praktijk waarschijnlijk wel dikwijls zo is, maar kijkend naar de bijbel en de kerkgeschiedenis vind ik dat toch redelijk vreemd. En ik vrees zelfs dat een aantal rechtse punten gewoon niet te verzoenen zijn met de bijbel, en met een groot deel van de Christelijke traditie. Zelfs de paus is, voor rechtse conservatieven toch, op economische, vlak redelijk ‘links’. Maar dat is nog niks vergeleken met de kerk uit handelingen, Fransicus, de eerste anabaptisten of veel andere Christenen  uit de geschiedenis, en met de bijbel zelf.

Laten we beginnen met een stukje kerkgeschiedenis

D e eerste christenen schreven dat als ze niet genoeg voedsel hadden voor de hongerige mensen die aan de deur kwamen, de hele gemeenschap ging vasten totdat iedereen een maaltijd kon delen. Wat een ongelooflijke economie van liefde. De eerste christenen zeiden dat als een kind sterft terwijl een christen extra voedsel heeft, hij schuldig is aan moord. Een van de kerkvaders, Basilius de Grote, zei het in de vierde eeuw zo: ‘Als iemand een man van zijn kleren berooft, noemen we hem een dief. En iemand die een naakte zou kunnen kleden, maar het niet doet – zou hij niet hetzelfde zijn? Het brood in je kast is van de hongerigen. De mantel in je kledingkast is van de naakten. De schoenen die je weg laat rotten, zijn van de berooiden.‘ Of in de woorden van Dorothy Day: ‘Als je twee jassen hebt, is er eentje van de armen.’ Geen wonder dat Johannes de Doper zo’n koppeling maakte tussen herverdeling en bekering:’Bekeer je, want het koninkrijk van de hemel is nabij’ en:’Wie twee stel onderkleren heeft, moet delen met wie er geen heeft’.
[Shane Claiborne, The irresistible revolution]

De hier geciteerde Basilius de Grote is niet zomaar een marginale linkse rakker die op café zijn mening verkondigde maar waar verder niemand naar luisterde, maar één van de drie Cappadocische Vaders, die minstens even belangrijk zijn voor de Oosterse kerk als Augustinus, voor veel protestanten en katholieken de oppperkerkvader, voor de Westerse kerk… Eén van de belangrijkste stemmen uit de vroege kerk die, die de door Shane aangehaalde woorden van Johannes de doper en Jezus actualiseert op een radicale manier…

Op zich is de bijbel trouwens even radicaal:

Jacobus 2:
14 Broeders en zusters, wat heeft het voor zin als iemand zegt te geloven, maar hij handelt er niet naar? Zou dat geloof hem soms kunnen redden? 15 Als een broeder of zuster nauwelijks kleren heeft en elke dag eten tekortkomt, 16 en een van u zegt dan: ‘Het ga je goed! Kleed je warm en eet smakelijk!’ zonder de ander te voorzien van de eerste levensbehoeften – wat heeft dat voor zin? 17 Zo is het ook met geloof: als het zich niet daadwerkelijk bewijst, is het dood. 18 Maar dan zegt iemand: ‘De een gelooft, de ander doet.’ Laat mij maar eens zien dat je kunt geloven zonder daden; ik zal u door mijn daden tonen dat ik geloof. 19 U gelooft dat God de enige is? Daar doet u goed aan. Maar de demonen geloven dat ook, en ze sidderen. 20 Dwaas, wilt u het bewijs dat geloof zonder daden nutteloos is?

Het idee van geloven als iets intellectueel dat los te koppelen is van de rest van ons leven is sowieso een moderne illusie, die waarschijnlijk mee heeft geholpen met het dechristianiseren van het Westen. Maar  vooral de houding van de Amerikaanse conservatieven met hun nadruk op strikt kapitalisme en individualistisch anti-socialisme (gebaseerd op de ‘wet van de sterkste’, terwijl ze heel ironisch op wetenschappelijk vlak evolutie volledig verwerpen) staat hier volledig haaks tegenop…

Zelfs de apostel Paulus, voor protestanten en fundamentalisten toch wel de top en ‘het van het’ in de schriftelijke canon zou nooit aan de kant staan van de ‘American dream’. Aan zijn leerlijk Timotheüs schrijft hij bijvoorbeeld het volgende:

1 Tim 6
6 Voor wie tevreden is met wat hij heeft, is het geloof grote winst. 7 Wij hebben niets in deze wereld meegebracht en kunnen er ook niets uit meenemen. 8 Wij hebben voedsel en kleren, laten we daar tevreden mee zijn. 9 Wie rijk wil worden, staat bloot aan verleiding, raakt in een valstrik en valt ten prooi aan dwaze en schadelijke begeerten die een mens in het verderf storten en ten onder doen gaan. 10 Want de wortel van alle kwaad is geldzucht. Door zich daaraan over te geven, zijn sommigen van het geloof afgedwaald en hebben ze zichzelf veel leed berokkend.

‘Linkse zever’ voor iemand die gelooft in de ‘American dream’ natuurlijk…

Onrealistisch gezever voor de verlichte moderne mens…

sja….

 

 

Wat ik 10 jaar geleden schreef over ‘9/11’ (hallo medechristentjes flashback!)

In ver vervlogen tijden had ik een soort van rondstuur-email-dinges die ik op onregelmatige tijden de wereld instuurde onder de naam ‘hallo medechristentjes’  met mijn gedachten over geloof en adere dingen die daaraan gerelateerd waren.  Tot ergens in 2004 heb ik dat volgehouden, maar daarna had ik waarschijnlijk de tijd en de aandcaht niet meer.  Ik heb verschillende keren opnieuw willen beginnen, paar uiteindelijk is het er nooit van gekomen. Toen ik terug begon te schrijven was het hier op mijn blog, en zelfs al ben ik ooit nog een blog begonnen met de naam ‘hallo medechristentjes 2.0′, als meer specifieke nevenblog van deze,dat heeft niet heel lang geduurd… Mijn schrijven is nu vooral geconcentreerd hier,  en momenteel  eigenlijk zelfs meer op de Engelse variant ‘Brambonius in English.

moest iemand het ‘hallo medechristentjes archief’ nog eens willen doorbladeren, het staat hier, in goede oude ASCII-stijl zoals ik die graag gebruikt heb.  Mijn ideëen zijn natuurlijk geëvolueerd over de jaren, en ik zou mogelijk nu sommige dingen anders zeggen dan toen, maar het geeft een beeld van mijn theologische ontwikkeling…

Het stukje dat ik hier terug wil ophalen is nu 10 jaar oud, en dateert van vlak na de aanslagen op de WTC-torens. En ik vind het nog steeds actueel.

 

Hallo medechristentjes,

De afgelopen anderhalve week zijn u en ik via alle mogelijke media bestookt geweest met de terroristische aanslagen in Amerika die heel de wereld geschokt hebben. Heel de wereld behalve mij dan. Misschien ben ik te ongevoelig geworden door altijd naar het journaal te kijken. Het is inderdaad vreselijk onsmakelijk en shoquerend wat er gebeurd is in Amerika vorige week. En eigenlijk zou ik mij meer het leed moeten aantrekken van alle mensen die hun leven verloren hebben, velen wellicht voor de eeuwigheid. Maar ik ben dus het slachtoffer van gewenning vrees ik.
Maar is niet iedereen daaraan schuldig. Hoeveel miljoenen zijn er van honger gestorven afgelopen decennia in Ethiopie, Soedan, Somalie etc waar soms het nieuws zelfs maar vluchtig over ging? Of door aardbevingen, cyclonen, overstromingen, epidemies en andere natuurrampen. Daar kunnen we natuurlijk niemand de schuld van geven…
Door menselijk toedoen dan: hoeveel aan oorlogen, burgeroorlogen,
terrorisme, guerrilla-aanvallen etc in een enorme lijst van landen waarvan alleen het topje van de ijsberg het nieuws bereikt??? Het is allemaal te vreselijk voor woorden… Enorme aantallen mensen zijn de afgelopen tijd gestorven en veloren gegaan in de meest vreselijke ondenkbare omstandigheden. Ik wil het niet kunnen beseffen hoe erg het is ik zou het echt niet kunnen dragen. Maar hebben we ooit wereldwijd (in de westerse
wereld dan toch) een of meerdere  minuten stilte gehouden voor die doden????
Ik kan het mij niet herinneren.

Wat gebeurt er nu? In het grote trotse Amerika is er een hoopje geschifte moslimterroristen die een paar wansmakelijke aanslagen plegen waarbij in totaal een tienduizend doden vallen (ik ken het cijfer niet) en waarbij ook nog eens 2 belangrijke symbolen worden aangetast. Het Pentagon, symbool van de Ameikaanse macht, en dan het WTC, symbool van vrije wereldhandel (liefst in handen van Amerikaanse multinationals…) Logisch dat Bush gekrenkt is, ik zou in zijn plaats ook laaiend zijn! logisch dat er woede is in Amerika vanwege de dood van zoveel Amerikaanse burgers, en vanwege de symbolen van de trots van een trotse natie. Logisch maar daarom nog niet helemaal bijbels te verantwoorden dat er een zondebok gezocht wordt, de mensen die de aanslagen hebben gepleegd kunnen niet meer gestraft worden. Maar logische
woede kan overdreven worden…
Maar: “Laat ons een toren bouwen met een top die tot in de hemel reikt, dan zullen we beroemd worden onder de volkeren” (zie genesis 11:4) zeiden ze in de tijd van de toren van Babel, en die toren zou nooit zo hoog geweest zijn als de TWEE torens van de WTC. Hoge bomen vangen veel wind en overdreven grote torens maken overdreven veel schade als ze neerstorten…
Dat terzijde. Wat mij ergert is dat er constant mensen in onuitsprekelijke ellende sterven, zonder veel reactie, maar nu het per ongeluk Amerikanen zijn is de wereld geschokt. Zijn Amerikanen meer waard dan Albanezen, soedanezen, Amazone-indianen, irakezen of andere volkeren die de pech hebben
niet de wereldmedia te beheersen??

Alle christenen bidden nu vooral voor Amerika. Voor alle Amerikaanse slachoffers, voor vrede in Amerika, voor bescherming tegen nieuwe aanslagen in Amerika etc. Natuurlijk is dat goed. Natuurlijk moet dat. Natuurlijk kunnen we dat niet genoeg doen.
Maar wat met de mensen van pakweg Afganistan? Onderdrukt door het ergste moslimregime ooit, de taliban. Wie heeft ooit de kettingmail gekregen met een petitie waarbij de enorme vernedering van de vrouw in Afganistan werd aangeklaagd? Ik zou bijna nog liever een legbatterijkip zijn dan ginder als
mens (zeker als vrouw) te leven. Trouwens ook op het bezitten van een bijbel staat de doodstraf… De mensen worden er gewoon op vreselijke wijze onderdrukt, in naam van God (of Allah) en in tegenstelling  tot de mensen die in Amerika zijn omgebracht hebben de meeste mensen er hoegenaamd niet de kans om ooit in hun leven het evangelie te horen… En dan darbij nog eens de kans om vanwege Bush een atoombommmetje op de knikker te krijgen omdat datzelfde Taliban regime sympathiseert met een zekere Bin Laden die misschien de aanslagen heeft georkestreerd, en dus tot zondebok is gebombardeerd die zal boeten voor alles. Of daarbij vele onschuldige Afganen zouden sterven maakt niet uit… (trouwens de hele moslimwereld is ook zondebok geworden nu…) En ze kunnen het land niet uitvluchten omdat de buurlanden de grenzen hebben gesloten, terwijl er al enkele miljoenen op de vlucht zijn…
Volgens mijn bescheiden mening hebben de Afganen minstens evenveel gebed nodig. Om maar te zwijgen van alle ander volkeren in miserie…

Wat ik dus wil zeggen, bid voor Amerika, bid voor de getroffen families, bid dat God dit ten goede gebruikt om mensen dichten bij Hem te brengen. Bid voor werrldvrede. MAAR bid zeker ook voor de Afganen, Dat ze God mogen leren kennen, dat hun land terug leefbaar wordt, bid voor bescherming tegen Bush en zijn atoombommetjes. Bid voor alle volkeren die lijden als ze op het nieuws komen, en niet alleen voor Amerikanen omdat die per ongeluk de wereldmedia beheersen… Er is zo mogelijk nog veel ergere ellende in de wereld…

God bless you all
(en alle andere aardbewoners, vooral diegenen die het moeilijk hebben…)
love you people
Bram

De EU tegen generische geneesmiddelen, of mensenoffers aan de Mammon

We beginnen met een stuk van een artikel uit de wereld morgen:

India en de EU onderhandelen over een langverwacht vrijhandelsakkoord. Eén van de moeilijke punten in de onderhandelingen is de zogenaamde data-exclusiviteit: het verbod voor andere bedrijven om gebruikt te maken van de resultaten van dure experimenten die de houders van patenten hebben uitgevoerd om hun producten erkend te krijgen. Het is een manier om westerse geneesmiddelenproducenten te beschermen tegen de concurrentie van de makers van generische medicijnen – kopieën van de veel duurdere merkmiddelen.De Indiase handelsminister Anand Sharma verklaarde afgelopen week dat India zich zal blijven verzetten tegen pogingen van de EU om die data-exclusiviteit in het vrijhandelsakkoord op te nemen. India argumenteert dat dergelijke clausules geneesmiddelen tegen epidemieën als hiv (het virus dat aids veroorzaakt) veel duurder zouden maken. India is veruit de grootste producent van generische aidsremmers ter wereld. De opkomst van de Indiase middelen deed de prijs van courante behandelingen met aidsremmers dramatisch dalen en bracht ze daarmee binnen het bereik van de ontwikkelingslanden die veel aidspatiënten tellen.

De gevestigde geneesmiddelenproducenten stellen dat de data-exclusiviteit nodig is om eerlijke concurrentie mogelijk te maken. Zij moeten immers veel geld investeren in de tests die nodig zijn om een nieuw geneesmiddel te laten erkennen. Producenten van vergelijkbare middelen vrijstellen van dergelijke tests, trekt de kostenverhoudingen scheef.Afrika het zwaarst getroffenHet standpunt van minister Sharma klonk als muziek in de oren van Michel Sidibe, het hoofd van het VN-aidsprogramma Unaids. “Miljoenen mensen zullen sterven als India geen generische aidsremmers kan produceren, en Afrika zal het zwaarst getroffen worden”, stelde Sidibe na een ontmoeting met Sharma.

In een verklaring riep Sidibe groeilanden als India, Brazilië, China, Rusland en Zuid-Afrika op “een alliantie aan te gaan met andere hoge-inkomenslanden om te verzekeren dat niemand in de wereld moet sterven omdat hij levensreddende medicijnen niet kan betalen.” Het gaat om veel mensen. In de ontwikkelingslanden worden nu ongeveer 6,6 miljoen hiv-dragers behandeld met aidsremmers.Brazilië, waar de productie van generische geneesmiddelen snel toeneemt, accepteert ook geen data-exclusiviteit in bilaterale handelsverdragen.Ook Sachin Chaturvedi, een onderzoeker van het Onderzoeks- en Informatiesysteem voor Ontwikkelingslanden (RIS) in New Delhi, breekt een lans voor samenwerking tussen de groeilanden om betaalbare geneesmiddelen te produceren, vooral dan tegen besmettelijke ziekten die vooral de ontwikkelingslanden treffen.

Als ik dit soort van verhalen lees word ik kwaad. Is de winst van bedrijven belangrijker dan mensenlevens? Zelfs al is het duur, zou onderzoek naar levensreddende medicijnen niet zichzelf moeten belonen in de eerste plaats.

Of is geld (van grote bedrijven) echt belangrijker dan mensenlevens?

Ik zie geen enkele manier om zoiets te verantwoorden als Christen. Ook vanuit andere godsdiensten, het humanisme, of eender welke levensbeschouwing die mensen belangrijk vindt, of minstens toch nog belangrijker dan geld.

Maar blijkbaar is geld belangrijker… Het redden van levens is minder belangrijk dan de winst van bedrijven. Dat is de logica van onze maatschappij en onze econ,omie, en van de politiekers van onze Europese unie. Mensen informatie onthouden die mensenlevens kan redden, of mensen zoveel laten betalen voor die informatie dat ze veel minder levens kunnen redden door geldproblemen is niet alleen diefstal maar ook moord!

Welke logica ook gebruikt wordt. Ik kan het hier niet mee eens zijn. Het is minstens even barbaars als de Azteekse mensenoffers, alleen lijkt het heel logisch vanuit een op geld gecentreerd wereldbeeld.

Amohora!

Bram

over Porno-modellen en menselijke waardigheid

Vannacht in een droom had ik een sensibiliseringssysteem voor porno ontworpen, die mij in mijn droomoestand heel mogelijk leek om uit te voere. Nu ben ik daar sinds ik wakker ben natuurlijk veel van kwijt, en lijkt het mij veel minder voor de hand liggend, maar toch ik dacht dat ik het beter even kon neerschrijven zoals ik het mij herinner, om te delen met de wereld…

Zelfs helemaal losstaand van mijn geloof als Christen vind ik gewoon als mens dat het idee porno gewoon een bar slecht idee is, dat de menselijke waardigheid enorm devalueert. Op een afbeelding van iemands lichaam zitten geilen gaat meestal samen met het reduceren van die persoon tot alleen maar een lichaam, en een reductie van dat lichaam tot alleen maar een aantal organen die sexueel genot kunnen geven. Eender welke vrouw (of man) verdient het niet om op die manier commercieel gedehumaniseerd te worden. en daar geld mee verdienen is gewoon ongelofelijk laag!

Ook bijvoorbeeld het gebruiken van afbeeldingen  sexy vrouwen om iets mee te verkopen dat er totaal niets mee te maken heeft vind ik heel degraderend voor beide geslachten. Niet alleen vrouw-onvriendelijk, maar het is ook even seksistisch naar de andere kant toe. Ik als man word maar verondersteld dat ik op die vrouwen zou geilen en dan weet ik welke rommel wil kopen. sorry. Dat is beneden alle peil. Het beledigt mij, en haar, en het verlaagt de menselijkheid mensen die wel geconditioneerd zouden zijn om erin te lopen. Ik vind eigenlijk al lang niet dat ik zoiets maar moet pikken! Maar wat kan je eraan doen? Ik ben niet het type dat zomaar brieven gaat schrijven naar bedrijven en zo. En wat een bierkaai ook moge zijn, ik ga er niet tegen vechten. Ik ben geen ridder die windmolens aankan, laat staan echte draken…

(En ik heb het hier nog niet eens over pubers die voor ze seksuele ervaring hebben volgepompt worden met onrealistische beelden van seks en het andere geslacht, wat enorm destructief kan zijn voor hun latere relaties. En ik weet dat leeftijdsgrenzen voor porno al bestaan en geen zin hebben in de praktijk dus een oplossing zou ik niet kunnen geven. Behalve misschien sensibilisering over dit soort dingen tijdens voorlichtingslessen)

Elke vrouw of man is een persoon, en niet alleen een lichaam. (als Christen zou ik zeggen, geschapen in het beeld van God, maar vermits dat telt niet als argument voor anders-gelovigen dat laten we dat maar even terzijde in dit betoog) Puur alleen al vanuit een soort basishumanisme bekeken verdient elke persoon respect als persoon, en een hele industrietak die gebouwd is op het ondermijnen van de menselijke sexuele integriteit zou voor mijn part gewoon meer ingeperkt mogen worden, of gedwongen om een beetje te balanceren met waarschuwingen.

Zoals op pakjes sigaretten een waarschuwing staat over hoe gevaarlijk sigaretten zijn (wat iedereen zowiezo weet), was het idee om bij alles publicaties die pornografisch van aard zijn simpelweg een reminder te geven dat de afgebeelde mensen wel degelijk mensen zijn… Mijn coole text uit mijn droom ben ik helemaal kwijt ondertussen, maar ik dacht aan iets als “Alle  hier afgeveelde vrouwen en mannen zijn mensen net als jij! Ze hebben niet alleen een sexy lichaam,
maar ook een persoonlijkheid, menselijke waardigheid interesses, familie en vrienden,
nood aan liefde, vriendschap en geluk zoals jij  en  iedereen” eenzelfde soort van reminder-sticker zou gezet mogen worden op alke reclame die (bijna) naakte vrouwen (of mannen) gebruikt om iets te verkopen dat totaal niets met sexy lichamen te maken heeft.

Ook op de hoesjes van pornofilms zou zo’n waarschuwing mogen staan, en de film zou dan voorafgegaan kunnen worden van een kort filmpje (zoals het ‘piraterij is een misdrijf’ filmpje) Waarin bijvoorbeeld een model, dat eerst in sexy pose getoond wordt, in normaal menselijke kleren en zonder schmink vertelt over haar familie heb hobbies, en kindertijd, en dan worden er familiefoto’s getoond van haar als kind, om af te sluiten met een foto gemaakt met verouderings-software, van hoe ze eruit zal zien binnen 40 jaar. Meet laatste zin als ‘Sexy modellen zijn evenveel mens als jij!’

Ook bijvoorbeeld bepaalde muziekvideos (kuch, kuch, R&B…) zouden vergezeld mogen worden van iets dergelijks…

Ik ben geen conservatieve puritein, verre van dat. Ik wil ook geen censuur zoals de Amerikanen dat kennen, of gewone waarschuwingen over inhoud (Parental advisory explicit lyrics), alleen bij de niet-gecensureerde materialen een belegeidende heel persoonlijke reminder aan de consument dat iedereen, ook soortgenoten met een sexy lichaam, veel meer zijn dan een lichaam. Menselijke waardigheid is een waarde die ebschemd moet worden en niet vertrapt mag worden, niet in oorlog en flotering, maar evenmin in de commercialisering van de menselijke seksualiteit!!

Maar ach, ik ben waarschijnlijk naief en mijn ingebeeld activisme zou in het echt niets uithalen…

shalom

Bram

Humanisme I

Ik was een boek aan het lezen over humanisme (heel origineel ‘het humanisme’ genoemd, door Jaap Kruithof) en behalve dat het soms nogal droge stof is waren een aantal dingen markant genoeg om eens over na te denken. Ik vertrek hierbij nog niet eens per se van een Christelijk standpunt, maar bekijk het zelf sceptisch met kritische ogen als de ‘native’ postmodernist die ik ben.

Wat houdt het klassieke humanisme in? Over welk credo gaat het? Het hecht grote waarde aan de menselijke vermogens en vaardigheden. Sommigen stellen dat de homo sapiens het enige wezen op aarde is met een intrinsieke morele waarde. Hij staat in het centrum, is de maat der dingen. Anderen gaan minder ver en plaatsen hem bovenaan op de ladder van de waardevolle levende wezens. In beide gevallen wordt de superioriteit van de homo sapiens beklemtoond. Door die meerwaarde komt hem het recht op autonomie toe.

Ligt het aan mij, of is dit soort van denken een beetje voorbijgestreefd? Mij komt het een beetje naief en onrealistisch over, het klinkt mij eigenlijk als de mens die zichzelf bombardeert tot ‘maat der dingen’ en vanalle andere aanmatigingen, maar als ik kijk naar wat ‘de mens’ aanvangt met deze derde planeet van de zon, dan denk ik niet dat de mens echt capabel is om al deze dingen op zich te nemen.  Als grootste massa-uitsterving sinds de val der dinosaurussen denk ik niet dat wij echt een verantwoordelijke beheerder van deze planeet zijn, en als ik kijk naar de oorlogen die we voeren, en andere mistoestanden tussen mensen onderling van kerkelijk kindermisbruik tot  mensen die verhongeren terwijl wij teveel aan voedsel vernietigen vrees ik ervoor dat dit soort van credo’s alleen maar hubris zijn. De mens zoals hij nu bezig is zou beter niet als maat van eender wat genomen worden, Heaven forbid! with great power comes great responisbility,  om spiderman te citeren, maar die verantwoordelijkheid blijken we tot nu toe niet in staat te zijn om te nemen…

Een tweede gedachtensprong die bij mij weerstand oproept is het abstracte begrip ‘de mens’ dat nogal vreemd gebruikt wordt. Er bestaat niet zoiets als de mens, er bestaan alleen mensen, heel veel mensen, die allemaal verschillend zijn, intellectuelen, arbeiders, gelovigen, ongelovigen, etc… Maar om abstract van ‘de mens’ te spreken idealiseert de mens, op een onrealistische manier. Uiteindelijk komt het er in de praktijk op neer dat de macht vand e mens bestaat uit de macht van de ene mens over de andere, en dat de macht die de mens heeft in het ‘veroveren van de natuur’ neerkomt op macht van diegenen die de technologie hebben om de natuur te beheerden over de anderen.

Ten eerste is de mens in staat te ontdekken wat waar en niet waar is. Hij beschikt over het vermogen om die taak te vervullen: de rede. In de wereld van het onderzoek is de mens begiftigd met ‘Vernunft’, het enige ‘verlichte’ schepsel. Omdat hij, en hij alleen, kan vaststellen hoe de werkelijkheid in elkaar zit, heeft hij de opdracht een wetenschap te ontwerpen die boven semzelf uitstijgt, een universele geldigheid bezit. Slechts met behulp van ie rede wordt objectieve waarheid verworven. Ze wordt door enkelingen/groepen ontdekt en door alle redelijke mensen overgenomen. Niet omdat ze, zoals tevoren, die waarheden moeten aanvaarden, maar omdat hun betrouwbaarheid anders en steviger is gefundeerd. Dat belet niet dat achteraf telkens weer verworven inzichten eenzijdig of verkeerd blijken te zijn op grond van volgende testen.

Sorry, maar wat een blabla, zijn er echt mensen die nog in zoiets geloven? Wat voor tovermiddel is de ‘rede’ eigenlijk? Denken we echt dat we objectieve waarheden die universeel geldig kunnen bereiken met onze talen die zelf gekrleurd en gesitueerd in een context zijn (en niet anders kunnen?)

Wat geeft ons de garantie dat ‘de mens’ (in feite een elitaire groep verlichte zielen veronderstel ik) kan vaststellen hoe exact het universum in elkaar zit. Natuurlijk zijn we in staat om met behulp van ons verstand en onze instrumenten de wereld te onderzoeken en te beschrijven, maar waarom zouden wij daarmee heel het heelal kunnen doorgronden? Wederom bespeur ik een hubris die ik niet kan volgen vrees ik…

De mens is natuurlijk in staat om de wereld te onderzoeken, en te manipuleren etc… (En daarbij nogal veel schade te veroorzaken) maar de materiele buitenkant van de wereld beschrijven is niet hetzelfde als doordringen tot de kern ervan. Ik kan een witte muis dissecteren en helemaal beschrijven, maar dan is ze dood en is er geen muis meer. Om ze echt te leren kennen, qua karakter en persoonlijkheid (en ja, muizen hebben allemaal verschillende persoonlijkheden) moet ik iets anders doen, een relatie opbouwen met het beestje. En dan hangt het er maar vanaf of dat beestje zich wil openen voor mij. En zelfs al zou ik de muis leren kennen door waarnemen en filmen van hoe ze met andere muizen omgaat, dan nog is het karakter en de persoonlijkheid alleen te leren kennen in relatie.

Als we dissecteren dan moeten we doden, en is de waarneming destructief (wat geen effect heeft op de waarnemer meestal, die voelt niets voor muizen) en dan komen we alleen materiele feiten te weten (en we kunnen nooit alles tegelijk meten)als we iets anders te weten willen komen over onze muis, moeten we in relatie treden.

De enige kennis die ‘absoluut’ gesteld kan worden (en dan laten we linguistische relativiteit even buiten beschouwing) is droge abstracte kennis die los staat van de werkelijkheid. Als we de echte wereld willen leren kennen, dan wordt alles subjectief.

Laten we dat nu eens gewoon aanvaarden…

shalom

Bram

ondertussen op mijn engelstalige blog

Ik ging hier beginnen over ‘een nieuw soort van pinksterkerk’ aan de hand van een blogpost van Samuel Lee, maar dat is even uitgesteld.

Ondertussen ben ik wel druk bezig geweest op mijn engelstalige blog, met twee verschillende discussie.

Ten eerste ben ik begonnen met een bespreking van het boek ‘sacred unions, sacred passions‘  van  Dan Brennan over ‘cross-gender’ vriendschappen (heb ik hier al eens over gesproken in het nederlands). Als iemand een goede nederlandse term heeft, geef mij alsjeblieft, want ik ga binnenkort als die reeks af is ginder,  ook over het book beginnen in het nederlands…

on cross-gender friendships and christians…

sacred unions, sacred passions (musical prelude)

sacred unions, sacred passions I: beyond the romantic myth

Sacred unions, sacred passions II: Freud and the irresistible sex drive

En dan is er een discussie ‘reclaiming supernaturalism, waarin ik al twee posts heb. De eerste post heeft het record gebroken voor aantal comments op een blogpost van mezelf (al heeft bijvoorbeeld  Scot McKnight er standaard wel meer per blogpost…)

Reclaiming supernaturalism: on evolutionary creationism and angels..

Reclaiming supernaturalism II: on my problem with christian materialism

Dus binnenkort (of lang) te verwachten hier op deze blog, een bespreking van Dan Brennans book ‘sacred unions, sacred passions’, en mijn reeks ‘een nieuw soort van pinksterkerk.

shalom

Bram

ondertussen op mijn engelstalige blogpagina…

Heel wat discussie ondertussen op mijn engelstalige blog. Ik vrees dat ik die posts niet ga vertalen, maar zij die engels lezen zijn misschien geinteresseerd:

Begin dit jaar ben ik binnengevallen in een zij-sprongetje van een discussie tussen de 2 joneses van de emerging church (Andrew en Tony) over huwelijk: ‘the emerging joneses and my anarchist marriage’. Een onderwerp dat ik gisteren verder heb aangeboord in ‘avatar and the core of the christian view on marriage‘ ,mede met inspiratie uit de avatar-film (en een onderwerp waar ik hier ook al over geschreven heb:  sex en huwelijk nul, één, twee.

Verder een paar onderwerpen in dezelfde richting: ‘male Christianity vs mother Teresa‘, over waarom ik het boek dat in het nederlands ‘de ongetemde man‘ heet van John Eldredge op p 19 al neerlegde. En een beschouwing over een Lady gaga- video en mijn eigen beleving van liefde en seksualiteit in ‘post-human broken sexuality vs the beauty in this innocence‘.

veel leesgenot

Bram

de tragische ironie van het nieuwe atheisme

de tragische ironie van het nieuwe atheisme

edit: dit artikel gaat niet in de eerste plaats over atheisme in het algemeen, maar over een heel specifieke stroming ervan, het zogenaamde ‘nieuwe atheisme’, waarvan ik mensen heb gelezen die in mijn woorden geparafraseerd ervan uit lijken te gaan dat elke vorm van geloof (of elke levensbeschouwing die niet samenvalt hun op ‘de rede’ gebaseerd atheistisch materialistisch naturalisme) achterlijk is. Ik vind deze mensen niet achterlijk, en ik kijk op geen enkele manier op ze neer of zo, ik ben het alleen totaal met ze oneens, en vind hun standpunten niet alleen spijtig, maar ook een slechte zaak voor het atheisme op zich, zowel de geloofwaardigheid ervan voor andersdenkenden als de dialoog ervan met gelovigen. En dat betreur ik ten zeerste!

edit 2: Deze post is dus geen aanval op de atheïsmecampagne op zich, maar volgend citaat dat ze op hun facebookpagina gezet hebben is exact het probleem dat ik zie: ‘the inhabitants of the earth are of two sorts; those with brains, and no religion, and those with religion and no brains’  – Al-Ma’ari. Dat is een heel gevaarlijke houding, en al naar gelang hoe je ze interpreteert en serieus neemt een gevaar voor de democratie…

edit #3 de quote staat niet meer op de atheismecampagne-facebook. In de  hoop dat de waarschuwing voor een fundamentalisme dat van dat soort extreem gedachtengoed uitgaat aangekomen is mijn dank daarvoor, ook uit naam van alle mensen op deze planeet met religie, die wetenschappelijk gezien trouwens wél stuk voors tuk over hersenen beschikken.

Recentelijk maakte ik dus een parodie op de beruchte ‘atheistensticker’, en ik heb daar tot nu toe niet zoveel commentaar op gegeven. De reden is duidelijk. Los van het feit dat het design een fruit ella-snoepje zou doen verbleken, vind ik de slogan gewoon niet relevant en weinig zeggend. “Er is waarschijnlijk geen God, durf zelf te denken en geniet van het leven” is natuurlijk een vertaling van de engelstalige ‘atheist bus campaign’ die onder andere door Richard Dawkins begonnen is. Mensen die geloven dat er ‘waarschijnlijk wel een God is’, kunnen evengoed van dit leven genieten en zelf denken als mensen die dat niet geloven… De suggerering dat dat niet zo is vind ik een beetje kinderachtig, maar verder kan het mij eerlijk gezegd weinig schelen.

Atheisme als georganiseerde godsdienst die aan knullige evangelisatiecampganes doet is op zich best een grappig idee, en ik kan niet ontkennen dat wij Christenen (en andere gelovigen) ons ook bezondigd hebben aan de meest smakeloze manieren van geloofsverbreiding… dus dat dat betreft herhaal ik ze, ik wens ze veel succes… Ik hoop alleen dat ze niet de richting van Jack Chick uitgaan…

De slogan is op zich dus redelijk knullig en niet helemaal relevant, zeker niet in een land waar de meerderheid waarschijnlijk als ze al geloven meer vaag ‘ietsist’ zijn dan deel uit te maken van een georganiseerde godsdienst. Maar het ‘nieuwe atheisme’ dat opkomt en waar die bussencampagne mee maken heeft is een iets tragischer zaak… Met proponenten als bijvoorbeeld de eerder genoemde Richard Dawkins, Sam Hitchens en Daniel Denett, is het nieuwe atheisme een reactionaire beweging van zogezegd op de rede gebaseerde wetenschap tegen alle mogelijke vormen van religie.

En dat op een heel onbuigzame manier. Op zich is het nieuwe atheisme dikwijls heel zwart-wit, zoals bijvoorbeeld in hun extreem letterlijke en uit de context getrokken bijbelinterpretaties, of die van eender welk ander heilig boek, of hun extreem beroepen op ‘de rede’.

Op zich betekent het woord ‘atheisme’ alleen maar een niet geloven in God of goden. Zo was één van de beschuldigingen waarmee de eerste christenen vervolgd en ter dood gebracht werden die van atheisme, omdat ze niet geloofden in de goden van de romeinse godsdienst, waarvan er één de keizer was, en die was daardoor beledigd…

Wat zijn de kernpunten van het nieuwe atheisme?

(Verbeter mij als je er meer van weet en ik fout zit in mijn beschrijven van de stroming) Het nieuwe atheisme is niet zomaar gestoeld op een ongeloof in God, maar gebaseerd op een verlichtingsdenken dat zich alleen op de rede wil baseren, en op één of andere manier wil stellen dat de rede en de wetenschap eisen dat wij geloven in een naturalistisch materialisme. Waar die onlosmakelijke verbinding van de rede met naturalistisch materialisme vandaan komt, behalve dan dat die historisch zo gegroeid is in het vorige tijdvak, is mij een raadsel.

En dan kom je aan het probleem. Als de rede (eigenlijk als dogma op een ‘wij zeggen het dus het is zo’-manier)wordt verbonden aan een puur atheistisch materialistisch wereldbeeld, wordt blijkbaar iedereen die wel in God of goden gelooft gedisqualificeerd van redelijk denken en die moet dus niet serieus genomen worden. Ik hoop dat ik hiermee overdrijf, want als dit de basisstelling van het nieuwe atheisme is, zitten we in heel gevaarlijk water…

Als het doel echt een kruistocht is tegen alle vormen van religie, dan is dit misschien wel één van de gevaarlijkste vormen van fundamentalisme die het modernisme ons ooit uitgebraakt heeft. En dat is een heel pijnlijk ironie. Neem de volgende woorden van Dawkins, die eigenlijk volledig los van alle historie-besef zit te schelden op religie: (zie ook de vorige post over fundamentalisme)

“I doubt that religion can survive deep understanding. The shallows are its natural habitat. Cranks and fundamentalists are too often victimised as scapegoats for religion in general. It is only quite recently that Christianity reinvented itself in non-fundamentalist guise, and Islam has yet to do so.”

De grootste ironie is dat een militant atheisme dat bolstaat van zwart-wit dichotomiën en dat alle niet-naturalistische levensbeschouwen niet eens als volwaardige gesprekspartners beschouwt maar ze alleen wil ridiculiseren niet alleen zwaar onverdraagzaam (en in feite totaal ondemocratisch) is, maar ook zelf kans loopt één van de ergste fundamentalistische stromingen van het late modernisme te worden.

Of erger. Niet alleen zou een stroming die alleen atheistisch materialistisch denkende mensen als rationeel erkent het merendeel van alle denkers voor de verlichting uitschakelen (inclusief het merendeel van de Griekse filosofen) of zo herinterpreteren dat ze in je paradigma passen, maar ook opent dit de deur naar een gevaarlijk intellectueel kolonialisme, waarbij de verlichte atheistische mens toch veel slimmer is dan al die achterlijke domme lagere culturen die religie hebben. God behoede ons dat het zo ver komt… Ik hoop dat we als beschaafde mensen in staat zijn om samen te leven zonder op anderen neer te kijken omdat ze anders denken.

Ik hoop dat het zo’n vaart niet loopt, en dat ze niet alleen de rede claimen maar er ook zelf een beetje gebruik van maken, en inzien dat er waarschijnlijk van elk mens, gelovig of ongelovig, iniversitair of ongeletterd, oud of klein kind, van eender welke cultuur, zelfs al zijn we het er niet mee eens, heel veel te leren valt.

En o ja, voor de Dawkins fan: het vliegend spaghetti monster bestaat echt, het is gezien in 2006 in duitsland en in 2008 in china , en er is zelfs een Russische opname uit 1957 waar het op teruggevonden is. De theologische vraagstukkze ontdekking oproept zullen de volgende jaren door theologen uit allerlei religies moeten worden bekeken…

love and peace

Bram